Afstandsmoeders - Christel Don RECENSIE

Recensie: Afstandsmoeders - Christel Don

Niet langer gezwegen...

Freelancejournalist Christel Don (1984) studeerde psychologie en journalistiek. Deze beide studierichtingen laten zich goed zien in haar debuut Afstandsmoeders, dat in januari 2021 verscheen bij Thomas Rap.

Het boek dat 220 pagina's telt, is niet enkel een bundeling van ellendige geschiedenissen. Het biedt meer: behalve voor de duidelijke inleiding is er ook voldoende ruimte vrij gemaakt voor een epiloog, verantwoording en bronnen.

Christel Don begint haar boek Afstandsmoeders met een korte inleiding. Daarin legt zij op heldere wijze uit waarom juist in de periode 1956-1984 zo veel baby's werden afgestaan en geadopteerd. Op 1 november 1956 werd de Adoptiewet ingevoerd, een wet waardoor een afstandsmoeder of –vader het kind niet meer terug kon eisen. Hiermee werd de rechtspositie van adoptieouders versterkt. Voor alle duidelijkheid: deze wet had geen betrekking op het afstand doen van de baby. Rond de bevalling deed een biologische moeder afstand, en op het moment van meerderjarig worden had zij te maken met de adoptieprocedure. Het gevolg van de Adoptiewet was dat de vraag naar te adopteren baby's groeide. Dat zorgde er weer voor dat de druk op zwangere meisjes aanzienlijk toenam om hun kindje meteen na de geboorte af te staan. Men nam niet eens de moeite om samen met de zwangere vrouwen of meisjes te kijken of er een mogelijkheid was om het kindje te houden. De grootste druk op de meisjes om afstand te doen van hun kindje werd toch echter uitgeoefend door een of beide ouders van het zwangere meisje of door de kerkelijke instanties.

Christel Don heeft voor de totstandkoming van dit boek heel veel gesprekken gevoerd met betrokken instanties en vrouwen die afstand hebben gedaan van hun baby. Vele afspraken, zegt zij, werden om begrijpelijke redenen ook weer afgezegd.

In dit boek staan tien hartverscheurende verhalen waarin niet meer zo jonge vrouwen vertellen hoe, waarom en onder welke omstandigheden zij afstand hebben gedaan van hun baby's. In de epiloog schrijft Christel Don dat zij hen bijzonder dankbaar is dat zij het aandurfden hun indringende geschiedenissen met haar te delen, 'want urenlang spreken over de zwaarste periode uit je leven kostte niet alleen veel energie, het maakte ook veel los: herinneringen, oud verdriet.'

Deze verhalen zou men als het ware representatief kunnen zien voor alle verhalen van die periode. De spreeksters vertellen in welk milieu ze zijn opgegroeid, hoe en op welke leeftijd ze zijn zwanger geraakt; wie de druk uitoefende, dat ze onwetend werden gehouden over de 'bedenk'-tijd voor de definitieve afstand. Dat men dit voor de vrouwen verzweeg, maakt alles nog veel erger! Alle verhalen eindigen in het heden. Van elke geïnterviewde komt de lezer te weten of het contact tussen de biologische moeder en haar kind hersteld is. In veel gevallen kon door tussenkomst van de FIOM contact tussen kind en ouder tot stand komen.

De schrijver heeft zich niet laten verleiden tot sentimenteel taalgebruik in de tragische levensverhalen van de jonge vrouwen. In die verhalen hanteert zij een sobere vertelstijl, waardoor de beschreven tragiek en emoties misschien wel beter invoelbaar zijn door de lezers dan wanneer bepaalde emotioneel geladen woorden gebruikt zouden zijn simpel uit effectbejag.

Ook in het algemeen is de schrijfstijl van Christel Don in Afstandsmoeders helder en goed verzorgd. Haar woorden zijn zorgvuldig gekozen; er is geen sprake van gewichtig doen door de keuze van 'geleerde' termen, noch onderschat zij haar lezers.

Met dit debuut heeft Christel Don in verzorgd proza een duidelijk en overzichtelijk beeld gegeven van een donker hoofdstuk uit onze Nederlandse geschiedenis, de periode 1956-1984 waarin vele vrouwen zich gedwongen zagen hun kind af te staan.

Recensie: Afstandsmoeders - Christel Don