De onderstroom - Benjamin Myers RECENSIE

Recensie: De onderstroom - Benjamin Myers

In de magere jaren na de Tweede Wereldoorlog besluit Robert Appleyard dat hij meer van de wereld wil zien voor hij zoals iedereen om hem heen aan het werk gaat in een mijn – of zich in het ergste geval als soldaat in een oorlog moet storten. Met slechts het hoogst noodzakelijke in zijn rugzak verlaat hij zijn ouderlijk huis en reist te voet van Noord-Engeland naar het zuiden. Aan de kust aangekomen belandt hij bij toeval in de tuin van Dulcie Piper. Deze oudere dame nodigt hem meteen in haar huis, alsof hij een bekende van haar is. Als tegenprestatie voor haar zorgen voor hem werkt Robert in haar verwilderde tuin. Er ontstaat een vriendschap die Robert inderdaad helpt om meer van de wereld te ontdekken en volwassen te worden.

De onderstroom is zo'n boek waarvan je eigenlijk zou willen dat eruit voorgelezen wordt door iemand met een fijne stem, in plaats van dat je het zelf moet lezen. Kabbelende beekjes, ruisend gras, roffelende spechten – al lezend is het al een genot, laat staan als iemand dat zachtjes in je oren fluistert. Bijkomend effect is dat de nieuwe omgeving die Robert ontdekt door deze poëtische omschrijvingen een extra groot contrast vormt met de omgeving waar hij vandaan komt: het industriële noord-Engeland, waar alles is volgebouwd met lelijke gebouwen en bedekt met een laag stof. Schrijver Benjamin Myers lijkt geen goed woord over te hebben voor dat troosteloze deel van het land, dat mensen opslokt net als de oorlog gedaan heeft.

Het verbaast dan ook niet dat Myers zelf woont in West Yorkshire, het in zijn ogen duidelijk mooiere deel van Engeland, waar Robert ook Dulcie ontmoet. Myers won eerder al prijzen voor zijn romans, poëzie en korte verhalen. Ook is hij journalist. Veel van die elementen van zijn achtergrond komen terug in De onderstroom. Myers laat duidelijk het observatievermogen van een journalist zien, onder meer door de lezer te wijzen op alle kleine dingetjes die Robert onderweg tegenkomt. Maar ook door zijn scherpe opmerkingen over het drama dat een oorlog met zich meebrengt en dat nog vele jaren daarna zichtbaar is: 'Immers, niemand wint ooit echt een oorlog; sommigen verliezen alleen iets minder dan anderen.' Daarnaast schemert ook zijn talent voor poëzie door in zijn soms alinea-lange zingen. Juist die zijn zeer geschikt voor die eerder genoemde voorleesstem. Behalve het beeldend taalgebruik hebben veel ervan ook een prettige cadans (mede met dank aan de Nederlandse vertaling van Anneke Blok).

Gelukkig is Myers behalve een poëet is ook een prima verteller. Vanaf het moment dat Robert Dulcie ontmoet, neemt het verhaal een ander tempo aan. Met Dulcie komt er vaart en energie in het verhaal. Dat weerspiegelt haar persoonlijkheid – Dulcie is zeer onafhankelijk voor een oudere dame in de jaren veertig. Ze houdt van drank, goed eten en harde grappen. De aantrekkingskracht die haar levendigheid heeft voor de jonge en onzekere Robert is goed te begrijpen. En natuurlijk is er een geheim dat langzaam ontsluiert moet worden... Zo dragen Robert en Dulcie samen het verhaal van De onderstroom en als lezer zie je Robert langzaam steeds meer volwassen worden. En hij weet het – een oudere Robert is namelijk de verteller van het verhaal. Zo geeft hij soms even een hint dat er iets gebeurt 'waarvan je het belang pas jaren later volkomen kunt begrijpen.' Door de combinatie van al deze elementen (poëtische beschrijvingen, sterke personages, ontwikkeling, een verhaal dat goed in elkaar zit, een scherpe blik op de wereld om ons heen) levert Myers met De onderstroom een bescheiden meesterwerkje af dat je achterlaat met het gevoel dat je echt EEN BOEK met hoofdletters gelezen hebt.

Recensie: De onderstroom - Benjamin Myers