Was - Jilt Jorritsma RECENSIE

Recensie: Was - Jilt Jorritsma

Het leven van Wyrd verloopt niet zoals hij zou willen: zijn relatie loopt op de klippen, hij doet een verontrustende ontdekking en zijn moeder overlijdt. Om meer te weten te komen over zijn verleden en over de identiteit van zijn vader, besluit hij om naar De Boarn, een afgelegen omgeving op het platteland, af te reizen. Daar ontmoet hij Aerte, een zonderlinge oude man die zijn vader heeft gekend. Terwijl Wyrd werkzaamheden verricht voor Aerte komt hij meer te weten over zijn verleden, maar De Boarn blijkt meer geheimen te bewaren dan op het eerste gezicht lijkt.

Was, Jorritsma's literaire debuut, is een zinsbegoochelende roman die je nog lang bijblijft. Al vanaf het lugubere en angstaanjagende begin trekt het boek je aandacht, bijvoorbeeld door de dystopische trekjes van het verhaal. Bovendien hecht Jorritsma niet teveel waarde aan de klassieke indeling van begin, midden en slot en Was begint dan ook in het midden van de actie en de chronologie is soms ver te zoeken. Tegelijkertijd word je in het boek steeds bespeeld en gemanipuleerd, waardoor je als lezer zeker in het begin de draad een beetje kwijtraakt. Toch brengt deze vervormde chronologie het boek tot op grote hoogte wanneer je je eraan over durft te geven.

Daarnaast is het interessant hoe Jorritsma nieuwe technieken zoals AI, artificial intelligence, en het oude gedachtengoed van grote filosofen met elkaar weet te vermengen. Aan het begin van het boek zijn de nieuwe technieken in de overhand, omdat Wyrd werkt met AI en hij veel tijd doorbrengt in het ziekenhuis. Hier kom je te weten over de manieren waarom deze technologie onze perceptie van tijd kan manipuleren. Op het platteland vindt Wyrd verschillende boeken van filosofen en grote denkers uit de geschiedenis. Hiermee wordt een andere kant van denken belicht. Deze tegenstelling is mooi en bijzonder verwerkt in het verhaal.

Ook heeft de titel Was een mooie dubbele betekenis in dit verhaal. Aan de ene kant spelen bijen, honing en was een belangrijke rol. Ook wassen beelden komen regelmatig voorbij en vervormen het verhaal. Als laatste is was ook de verleden tijd van is en aangezien Jorritsma speelt met tijd, het verleden, de toekomst en het heden, is ook die betekenis belangrijk.

Jorritsma heeft prachtig werk geleverd met Was. Hij speelt op prachtige wijze met tijd, waardoor de lijnen tussen heden, verleden en toekomst vervagen. Ook word je als lezer gemanipuleerd in het verhaal en dat zorgt ervoor dat je tijdens het lezen soms wat in de war bent, maar draagt ook bij aan de literaire kwaliteit van dit boek. Aangevuld met mooie woordspelingen en dubbele betekenissen is Was een mooi geheel, met zijn dystopische trekjes en zichzelf herhalende patronen. Was is dus een prachtig, uniek en sinister debuut dat je aandacht vast weet te houden.

Recensie: Was - Jilt Jorritsma