Blote Handen - Bart Moeyaert RECENSIE

Recensie: Blote Handen - Bart Moeyaert

In 2019 ontving Bart Moeyaert de Astrid Lindgren Memorial Award, zeg maar de Nobelprijs voor jeugdliteratuur, voor zijn hele oeuvre. Moeyaert is de voorbije decennia uitgegroeid tot één van de meest gelezen en meest vertaalde jeugdschrijvers binnen het Nederlandse taalgebied. Zijn werk omvat ondertussen tientallen jeugdromans en novelles, maar enkele steken er toch hoog bovenuit. Blote handen is ondertussen aan zijn achtste druk toe en wordt nog steeds geprezen als een van zijn betere werken. Het werk werd bekroond met de Boekenleeuw en de Zilveren Griffel (1996), de Deutsche Jugendliteraturpreis, de Norkse Oversetterpremien en de vlaamse Cultuurprijs (1998). 

De plot van Blote Handen is vrij eenvoudig. Op oudejaarsdag spelen de vrienden Ward en Bernie op het land tussen de boerderijen. Daarbij brengen ze de oude eend van de zonderlinge Betjeman onbedoeld om het leven. Deze buurman onsteekt in woede en slaat het hondje van Ward, Elmer, dood. Van dan af lopen de spanning en de woede hoog op. Ward is bang van de eenzaat Betjeman die bovendien de plaats van zijn overleden vader wil innemen. Hij zint op wraak, maar de angst voor represailles is groot. Zijn vriend Bernie helpt hem hierbij.

In het nawoord van deze achtste druk vertelt Moeyaert dat het verhaal ontstaan is op een nacht in Italië. Hij kon niet slapen en zag in zijn hoofd twee jongens over een besneeuwd weitje lopen die op de vlucht waren voor een man in een lange jas. Het verhaal ontspon zich verder in zijn hoofd en zonder bijna enige doorhalingen schreef hij de eerste bladzijden van Blote Handen.

Op het eerste gezicht lijkt Blote Handen een banaal verhaal over de slechte boze man die onschuldige arme kinderen kwaad wil doen. Maar het is veel meer dan dat en ook niet zo eenduidig. Enerzijds heb je de paniek en het schuldgevoel van Ward na het doden van de eend, anderzijds de woede en onmacht van Betjeman. De schuldvraag, maar tevens het verlangen naar warmte (zowel letterlijk als figuurlijk) spelen een belangrijke rol in de verhaal. Moeyaert speelt de hele tijd met tegenstellingen tussen de vreemde Betjeman en de jonge kinderen, tussen Bernie en Ward, tussen warmte en koude, slaan en zalven, schuld en boete, … Symbolisch is ook de tijd waarop alles gebeurt: oudejaarsnacht. Het moment waarop iets wordt afgesloten en iets nieuws begint. Moeyaert lijkt te suggereren dat de jongens – en bij uitbreiding ook Betjeman – hierna aan een nieuw hoofdstuk kunnen beginnen. Of hoe je ook hier weer de tegenstelling tussen oud en nieuw kunt zien. De stijl van Moeyaert is eenvoudig, maar zeer suggestief. Hij doet een beroep op de fantasie van de jonge lezer. Hij schetst een setting en een sfeer, maar die moeten worden aangevuld door de lezer met zijn eigen leeservaring of achtergrond. Dat maakt Blote Handen ook zo tijdloos. Het kan zich evengoed midden vorige eeuw als vandaag afspelen. Die invulling kiest de lezer zelf.

Recensie: Blote Handen - Bart Moeyaert