Osebol - Marit Kapla RECENSIE

Recensie: Osebol - Marit Kapla

Osebol is een klein dorpje in het Zweedse niemandsland. Het is een plek van vergane glorie waar weinig kinderen worden geboren omdat de jeugd er al jaren wegtrekt. Wat overblijft zijn generaties mannen en vrouwen die met weemoed aan de plek denken zoals die geweest is en er graag herinneringen aan ophalen. Soms goede en soms droevige, soms met veel begrip en soms met veel kritiek op de maatschappij.  

Marit Kapla heeft de inwoners van Osebol geïnterviewd en dit boek is het verslag van die gesprekken. Toch heeft Kapla niet zomaar alles neergeschreven, maar gekozen voor een bijzondere benadering bij het opschrijven van die conversaties. In plaats van volle bladzijden met doorlopende tekst, krijg je als lezer vrij lege pagina's voorgeschoteld. De auteur heeft enkel de woorden van de geïnterviewden neergepend, waardoor het een soort monologen lijken, en dat drukt zijn stempel op de informatie die gedeeld wordt. De éénzijdige belichting zorgt voor pauzes, omdat je telkens een beetje op zoek bent naar wat er nu 'gevraagd' is, die versterkt worden door één gesprek te verdelen over verschillende bladzijden.  

Je moet even wennen aan de stijl waarin de interviews zijn opgetekend. Niet alleen het feit dat de rol van de interviewer is weggelaten, maar ook het gebruik van onvolledige zinnen die een soort mijmering uitdrukken is opvallend. Kapla doet dat heel regelmatig en dat is iets wat vertaler Janny Middelbeek-Oortgiesen goed heeft weten om te zetten in het Nederlands. Het zuinige gebruik van woorden versterkt het gevoel van leegte en afzondering. Daardoor wordt de inhoud, waar de thema's vergrijzing, eenzaamheid en afzondering regelmatig voorbijkomen, benadrukt en uitvergroot.  

Veel inwoners van Osebol zijn oud en nemen de lezer mee naar het verleden. Ze scheppen er vreugde in om in hun geheugen af te dalen naar vroeger, toen het allemaal beter en Osebol nog levendiger was. Kapla geeft duidelijk weer aan de lezer hoe oud de persoon is die aan het woord is, door naam en geboortedatum als titel op elke bladzijde neer te zetten. De leeftijd van de inwoners draagt ook weer bij aan de sfeer, en geeft een bepaald beeld van de bevolkingsgroep die nu nog in Osebol leeft.  

Iedereen kent iedereen in Osebol én er valt niets te beleven. Eigenlijk zijn dat de twee grootste kenmerken van het dorpje. En toch... wonen de mensen er heel graag. Ze willen er voor geen goud weg. Dat is aan alles wat ze zeggen te merken. Ze houden van de rust, het overzicht dat ze hebben door te wonen in een omgeving die zo weinig individuen telt, ze houden soms ook van de eenzaamheid die het met zich meebrengt. Meer nog dan de eenzaamheid, wordt er nadruk gelegd op de onderlinge levenslange vriendschappen en wat die de mensen brengen. Het is prettig om dit boek in papiervorm te lezen, doordat elk 'hoofdstuk' start met een stippenkaart van alle woningen in Osebol en het huis van de geïnterviewde daarbij donkergekleurd is. De mensen praten over elkaar en ook daarbij is het prettig als je even kan terugbladeren.  

Het trage, stroperige gevoel dat dit boek afgeeft is moeilijk te plaatsen. Het komt doordat je als lezer de omgeving voor je kan zien. Koud en afgezonderd. Mensen die in hun keuken, bij een kop koffie, hun levensverhaal vertellen aan Marit Kapla. Ze mogen dat van haar op hun eigen manier doen, ongestructureerd, in volzinnen, in afgekapte zinnen. Want ook de woorden die niet uitgesproken worden, krijgen betekenis. Het is een boek dat inzicht geeft op verschillende vlakken, en waarbij maatschappelijke kritiek niet uit de weg wordt gegaan. Een boek dat absoluut meer aandacht mag krijgen, want alleen al door de originaliteit van de vertelvorm springt het eruit. Maar ook de authenticiteit van de verhalen valt niet te ontkennen en spat van de pagina's af. 

Recensie: Osebol - Marit Kapla