De fabriek van de klootzakken - Chris Kraus RECENSIE

Recensie: De fabriek van de klootzakken - Chris Kraus

Prachtige roman over afglijden door oorlog

Oorlogen ontnemen mensen hun waardigheid, dompelen realisme onder in gevoelloosheid. Trekken menselijkheid naar wreedaardigheid. Waarachtige liefde werpt in het krijgsgewoel een ondoordringbare muur op tegen het besef van het verkeerde.

Chris Kraus (1963) spint het uit in De fabriek van de klootzakken. Een prachtige, lijvige roman met twee broers en een geadopteerde zus in de hoofdrollen. Ze worden in het Letse Riga gegrepen door de nazi ideologie, waarbij de oudste uitgroeit tot een weerzinwekkende beul en de jongste geen weerstand kan bieden aan de weerzinwekkende opdrachten die hem worden verstrekt.

Ze worden beide verliefd op de zus, waardoor ze lijnrecht tegenover elkaar komen te staan met geestelijke en lichamelijke verminkingen in de hoogste graad tot gevolg. De jongste is de protagonist die het verhaal vertelt aan een hippie die niet lang meer te leven heeft. Kraus gaat gedetailleerd in op de naoorlogse situatie waarin vele kopstukken in nazi Duitsland hun straf ontlopen en vitale functies krijgen toebedeeld.

Hij maakt je deelgenoot van praktijken die in de relatie tussen Israël en Duitsland misdaad versluieren door weerzin tegen het communisme. Het wonder van een (Duits)land dat bij al deze verwikkelingen een stadium bereikt waarin democratie met een kapitaal wordt geschreven. De offers waarmee dat gepaard gaat.

Historische feitelijkheden overgoten met een saus van fantasie. Een kijk in de keuken van de inlichtingendiensten, in het web van spionage en contra spionage waarbij misdadigheid decennia lang verstopt kan blijven. Het eten van drie walletjes en de hoeveelheid list die dat vereist om aan de strop te ontkomen.

Vooral toch is het een aangrijpend epos in de relationele sfeer. Oorlog die een bloedband uit elkaar schiet. Dramatiek vermengd met sarcasme en humor. Wereldoorlogen die leiden tot groot moreel verval, waarin gewetensnood in de vrieskist belandt. Prachtige metaforen, een diepe duik in de ontwrichting van de twintigste eeuw. Een pageturner die je graag nog een keer van de plank haalt om de bevattelijkheid aan te scherpen.

Kraus heeft werd geïnspireerd door het leven van zijn grootvader. Hij stopte tien jaar in het bestuderen van archieven en het voeren van gesprekken met ingewijden. Die lange zoektocht rijpte het verhaal tot het indrukwekkende epos dat het is geworden. Een bestseller in vele landen waarbij de lovende nominaties de eindigheide nog niet hebben bereikt. En dat het niet bij een schriftelijk pendant blijft lijkt zeer aannemelijk. Kraus is niet voor niets een geliefde maker van films.

Recensie: De fabriek van de klootzakken - Chris Kraus