Hoe hoog het water stijgt - Anja Kampmann RECENSIE

Recensie: Hoe hoog het water stijgt - Anja Kampmann

Er zijn wel meerdere dichters die zich aan een roman wagen, maar vaak geraakt zo iemand niet los van zijn eigen poëtische stijl. De Duitse Anja Kampmann gooide met haar debuutroman Hoe hoog het water stijgt hoge ogen. Ze kreeg bij het verschijnen in 2018 prompt de Lessing-Förderpreis, en nog een resem andere nominaties en prijzen. De Engelse vertaling was in 2020 zelfs finalist van de National Book Awards. Toch is Hoe hoog het water stijgt niet echt overtuigend als roman, wel een pareltje wat betreft sfeerschepping en woordenspel.

Centraal in deze roman staat de vriendschap tussen Wenzel en Màtyàs, arbeiders op een boorplatform. Ze zijn beste vrienden en, hoewel het nooit zo expliciet wordt vermeld, duidelijk ook minnaars. Als Màtyàs plots verdwijnt van het boorplatform, vermoedelijk meegesleurd door een zware storm, start Wenzel een soort van louteringstocht langs alle plaatsen waar ze samen ooit waren. Wenzel is een eenzame, verloren ziel zonder heimat, zonder identiteit, zonder doel. Hij heeft geen enkele hoop voor de toekomst en daarom blijft hij verder leven in het verleden. Hij reist door Marokko, Hongarije, Malta en herbeleeft zijn jeugd in Duitsland. De ontmoetingen zijn oppervlakkig, maar geven hem een dieper inzicht in wie hij werkelijk is.

Anja Kampmann kan haar ware professie niet verbergen, ze is en blijft een dichter in hart en nieren. Dat blijkt ook in Hoe hoog het water stijgt. Het plot an sich heeft niet veel om het lijf, maar de zeer lyrische schrijfstijl maakt veel goed. De sfeerschepping, setting en het ingenieuze woordenspel slepen de lezer mee in het verhaal van Wenzel. Het geheel is een tijdloze vertelling, dwalend in heden en verleden totdat uiteindelijk de grenzen nog moeilijk te herkennen zijn. Daarnaast  is het boek ook een aanklacht tegen onze huidige kapitalistische maatschappij, agerend tegen de uitbuiting van de randgevallen waarvan men profiteert. Wenzel en zijn lotgenoten zijn broodnodig voor het draaiend houden van de samenleving, maar het lijkt wel of hun leven niet veel waard is. Dit alles moet de lezer wel tussen de lijnen lezen, want alles wat Kampmann schrijft is ongrijpbaar en vaag. Ook het gegeven van homoseksualiteit moet de lezer zelf trachten te ontwaren tussen het zeer eigenzinnige taalgebruik. De ongewone beeldspraak, soms rare associaties en verbanden die de auteur maakt, dragen daar niet altijd toe bij.

Hoe hoog het water stijgt is een poëtische evocatie van een dubbele thematiek : enerzijds beschrijft het de problemen waarmee de mens en de samenleving binnenkort te kampen heeft met de uitputting van de natuurlijke hulpbronnen, anderzijds een innemend portret van omgaan met verlies, herinnering en verdriet. Voor wie houdt van een poëtisch spel van woorden en zinnen is Hoe hoog het water stijgt ongetwijfeld een topper, wie een spannend plot verkiest begint beter niet aan Anja Kampmann.

Recensie: Hoe hoog het water stijgt - Anja Kampmann