Waar vader was - Monika Helfer RECENSIE

Recensie: Waar vader was - Monika Helfer

We hebben allemaal erg ons best gedaan.

Met deze ontroerende slotzin besluit Monika Helfer het eerbetoon aan haar vader in Waar vader was. Deze roman is het tweede deel van de persoonlijke familiegeschiedenis die de auteur op schrift stelt. Na De bagage, waarin Monika Helfer het voornamelijk over haar grootouders en de moeizame jeugd van haar moeder heeft, wijdt ze zich in Waar vader was nu hoofdzakelijk aan het leven van haar vader. Dat leven hult zich voornamelijk in stilzwijgen, een typisch kenmerk voor de generatie die ten tijde van de oorlog gevochten heeft. Met wat Monika Helfer te pakken kan krijgen, schrijft ze zijn verhaal. Ze beschrijft hoe de oorlog hem gevormd en misvormd heeft – letterlijk en figuurlijk – en hoe zijn bibliotheek zijn grootste trots was. Eveneens heeft ze het over de relatie met haar moeder en hoe haar vader, na het overlijden van haar moeder, helemaal wegkwijnde. De impact hiervan op de kinderen was groot, maar elk beleefde dit op zijn of haar eigen manier, iets wat ook in het boek aan bod komt.

Waar vader was is geen biografie, noch heeft het de pretenties een statig levensoverzicht te vormen. Veeleer vormt het een collectie bespiegelingen, anekdotes en herinneringen aan de man die Monika Helfer haar vader mocht noemen en hoe hij haar leven heeft bepaald. Tegelijk is het ook een boeiende getuigenis die inzicht biedt in de tijdsgeest van vlak na de oorlog en hoe die oorlog generaties later nog zijn invloed heeft uitgeoefend.

De thematiek en het uitgangspunt van Waar vader was zijn interessant, en bij momenten ontroerend, toch is het boek niet altijd even behapbaar door de meanderende verhaallijn en -toon. Net omdat ze zo weinig concrete informatie over haar vader heeft, ziet Monika Helfer zich gedwongen om wat ze wel heeft breed uit te smeren en door allerlei associaties in een nieuw daglicht te stellen. Ze aarzelt daarbij evenmin om herhaaldelijk naar zichzelf te verwijzen in de tegenwoordige tijd, beschrijvingen die al dan niet subtiel verweven zijn tussen de stukken die aan haar vader zijn gewijd.

Waar vader was is een autofictionele roman waarin de familiegeschiedenis van de auteur zelf centraal staat. Liefhebbers van het genre kunnen zeker hun hart ophalen in de beschrijvingen van de zwijgzame vaderfiguur, maar moeten voorbereid zijn op lange omwegen die Monika Helfer tussen heden en verleden heeft gesponnen.

Recensie: Waar vader was - Monika Helfer