Lessen in chemie - Bonnie Garmus RECENSIE

Recensie: Lessen in chemie- Bonnie Garmus

Wetenschapper wil Elizabeth Zott worden, en ze weet zeker dat ze er zeer geschikt voor is. Helaas voor haar is de wereld om haar heen – het Amerika van de jaren zestig – nog niet toe aan vrouwen met een carrière. En al helemaal niet aan een vrouw die ook andere eigenzinnige beslissingen neemt, zoals ongetrouwd samenwonen. Zelfs als ze er op een gegeven moment zwanger, en later met een kind, alleen voor staat, blijft ze werken aan haar onderzoeksproject en aan het behalen van erkenning voor haar werk als wetenschapper. Dan heeft Elizabeth een toevallige ontmoeting met een televisieproducent, die haar vraagt een kookshow te presenteren op landelijke televisie. Niemand had van tevoren gedacht dat een programma over avondeten een revolutie zou kunnen veroorzaken...

Met Elizabeth Zott als heldin van Lessen in chemie levert Bonnie Garmus een personage af dat zo in een inmiddels flink groeiend rijtje opvallende hoofdpersonen plaats kan nemen. Denk aan Don Tillman uit Het Rosie Project van Graeme Simsion, Susan Green uit De cactus van Saray Haywood en de titelheldin van Ik ben Eleanor Oliphant (met mij gaat alles goed) van Gail Honeyman. Allemaal helden met een goed verstand, doorzettingsvermogen, en meer of minder autistische trekjes en/of een iets beperkter inlevingsvermogen in de mensen om hen heen. En juist die eigenschappen helpen de genoemde auteurs om een verhaal te vertellen dat afwijkt van de gebaande paden en allerlei verrassingen voor de lezer oplevert. Garmus doet daar vrolijk aan mee met haar debuut Lessen in chemie.

Dat het zo'n verhaal gaat worden, heb je al vrij snel door als je begin aan dit boek. Garmus heeft in Lessen in chemie voor een wat afstandelijk maar humoristische (soms zelfs absurdistisch te noemen) schrijfstijl gekozen. Het verhaal is heel beschrijvend, terwijl de vaart er prima in blijft, zeker omdat de gesprekken worden weergegeven met pittige, snelle dialogen. Dat past goed bij de hoofdpersoon, die ook wat afstandelijk is, maar wel beschikt over een flink stel hersenen en haar woordje eigenlijk altijd wel klaar heeft. En juist door haar bijzonder-zijn ("Elizabeth Zott (...) was een vrouw met een vlekkeloze huid en het onmiskenbare gedrag van iemand die niet doorsnee was en dat ook nooit zou worden.") worden de alledaagse dingen interessant. Want wie benadert koken nu als een scheikundeles, zelfs als ze via de camera praat tegen duizenden huisvrouwen door het hele land? En welke moeder stopt er nu briefjes in het lunchtrommeltje van haar dochter met: "Je beeldt het je niet in. De meeste mensen zijn verschrikkelijk."?

En zo kabbelt Lessen in chemie aardig bruisend door. Kabbelen doet het, want echt spectaculair is de vertelling lange tijd niet. Al gebeurt er genoeg, inclusief hartverwarmende romantiek. Maar deels door dat eerder genoemde lijstje kennen we dit soort verhalen al wel. Iemand die anders is dan de rest, moet de wereld en vooral ook zichzelf ervan overtuigen dat hij/zij ook prima mee kan doen. Garmus voegt er wel een vernieuwend element aan toe, namelijk dat het verhaal zich afspeelt in de jaren zestig, toen vrouwen nog veel harder moesten strijden voor een plekje buiten het huishouden dan vrouwen dat nu moeten. Maar in eerste instantie blijft dat toch wat op afstand en heeft Elizabeth daar niet veel meer mee te maken dan de hatelijke opmerkingen om haar heen en het tegenwerken door haar collega's. Pas als ze aan de slag gaat voor het kookprogramma Supper at Six begint de bekrompenheid van de jaren zestig Lessen in chemie pas echt binnen te sijpelen.

Het is misschien wat ongeloofwaardig dat een huisvrouw na een paar maanden Elizabeths kookshow te volgen vloeiend wetenschapstaal spreekt, en nog ietsjes verdergezocht als een moeder met vijf zoons chirurg wil worden omdat ze regelmatig haar eigen kinderen moet dichtnaaien (hoewel ook grappig). Toch is de revolutie die Elizabeth doet ontstaan met haar programma het leukste deel van het boek. Tegen die tijd is het Garmus zeker ook gelukt veel sympathiek voor haar heldin en medestanders (onder meer dochter Mad en hond Half Zeven, die zelfs zijn eigen stem heeft in dit verhaal) op te wekken. Elizabeth is misschien geen makkelijke vrouw, maar wel een stoere vrouw die zich niet laat tegenhouden door de bekrompenheid van haar tijd en de mensen om haar heen. Iemand voor wie je al snel hoopt dat het leven beter gaat worden. Want de tegenslagen die ze te verwerken krijgt, zijn soms echt ronduit oneerlijk – zoals het leven kan zijn en zeker toen misschien nog wel meer was. Verwacht geen grote onthullingen of superspannend slot, zeker de geoefende lezer zal de ontknoping wel zien aankomen. Maar dat doet er verder niets aan af dat Lessen in chemie zeer plezierig is om te lezen, met een lekker feministisch tintje – en daarmee een prima debuut voor Garmus.

Recensie: Lessen in chemie- Bonnie Garmus