Zuiderkruis - Claudio Magris RECENSIE

Recensie: Zuiderkruis - Claudio Magris

In Zuiderkruis etaleert Claudio Magris (1939) zijn onuitputtelijke en onovertroffen kennis over afgelegen streken in het uiterste zuiden van de aardkoot. Hij laat de empathie de vrije loop in het beschrijven wat de Sloveense etnoloog Juan Benigar, de Franse advocaat Oréli-Antoinese de Tounens en de Italiaanse non Angela Vallese ervoeren in gebieden grenzend aan Chill en Argentinië, waar Indianen werden verdreven en hun culturen begraven.

De grootste aandacht gaat uit naar Benigar, etnoloog, socioloog, theosoof, antropoloog, historicus en wat al niet meer; een man bovendien met grote technische vaardigheden. Hij verblijft tientallen jaren in Araucanië en Patagonië en knokt zich leeg tegen indringers die het recht uit de loop van hun geweren laten komen. Een veelzijdig mens die bijvoorbeeld voordat hij de oversteek maakt eerst in Slovenië aan de Bulgaarse grammatica werkt.

Net als de Franse advocaat, die zich tot zelfbenoemd heerser van deze onherbergzame streken verheft (een vorst van nul en niets) en de Franse non, die door de bevolking als een pinguïn wordt ervaren, heeft ook hij geen fijne zeef als het gaat om lieden als een gewetenloze generaal en de Nazi misdadiger Mengele in de hang naar het vasthouden van tradities en gewoonten.

Vallese voegt het Vuurland toe aan de streken waarmee het drietal sympathiseert. Magris gunt een inkijk in de volken van zijn leven, bezit de gave om zijn gedetailleerde kennis op onderhoudende wijze te beschrijven. Opent de ogen als hij duidelijk maakt dat het woord abuelo (grootvader) niet in het vocabulaire van de zuidelijkste streken voor komt, omdat niemand in die jaren de kans krijgt om de vader van zijn vader of de zoon van zijn zoon te ontmoeten. Heldere voorbeelden ook van veranderende lading van woorden in de voortschrijdende tijd.

Een zeer leerzaam verhaal over de mapuche, verzamelnaam voor deze inheemse volken. Met de kennis van nu is het wel erg gemakkelijk om de drie genoemde strijders naïeve utopie te verwijten. Anachronisme van een verwerpelijke soort. Een verhaal vol wetenswaardigheden over drie bijzondere Europeanen, over wie de auteur filosofeert.

Magris bewijst met Zuiderkruis dat hij tot de elite van de Europese filosofen behoort. Zijn werk werd eerder onder meer gewaardeerd met de Erasmusprijs en de prestigieuze Prins van Asturiëprijs.

Recensie: Zuiderkruis - Claudio Magris