De geschiedenis - Elsa Morante RECENSIE

Recensie: De geschiedenis - Elsa Morante

In De Geschiedenis schetst Elsa Morante (1912-1985) een indringend beeld van het individuele lijden in en als gevolg van de Tweede Wereldoorlog. Ida Ramundo, afkomstig uit een anarchistisch nest en aan moederskant van Joodse afkomst, leidt een leven van triest trekkende treurnis. Wars van seksuele beleving houdt ze aan daden in het volstrekte donker zoon Nino over. Hij raakt eerst in de ban van de fascistische bruinhemd Mussolini en als die hartstocht is uitgedoofd geeft hij zich met hart en ziel aan de partizanen. Ida wordt verkracht door een Duitse soldaat waarna ze negen maanden later Useppe op de wereld zet. De gewelddadige oudste zoon heeft maar één zachte kant en die uit zich in het gevoel voor zijn broertje dat aan epilepsie lijdt. Een moeder die in kommervolle omstandigheden en om uiteenlopende redenen vreest voor het leven van haar kinderen.

In De Geschiedenis plaatst de joodse Morante, je met haar inlevend vermogen in het hoofd van de slachtoffers, voelt hun angsten, ondergaat de siddering bij de wreedheden. Een verhaal dat door het pantser van de ontkenners van de Holocaust moet snijden als een mes door de boter. De gaskamer als enige barmhartige plek in het concentratiekamp Een oorlog met 50 miljoen doden, 35 miljoen gewonden en 3 miljoen vermisten die onherstelbare schade aanricht in het leven van de individuen zoals die in De Geschiedenis voorbij trekken. De vraag hoe het in hemelsnaam mogelijk is dat de slechtste voorbeelden zoveel sympathisanten voor zich winnen. Een epos dat de kraan van de wanhoop wijd open zet.

Ieder hoofdstuk, gelieerd aan een jaartal in de jongste wereldbrand, wordt ingeleid met de voornaamste feiten in dat jaar. Een boek dat een brug slaat tussen de tijden met een relevantie die nooit aan waarde verliest. Je kunt het alleen schrijven als de beleving van het thema je onder de huid is gekropen en je het uitspreken van de schande over de ontspoorde mens kunt staven met voorbeelden die de fantasie overstijgen.

Morante confronteert op niet te overtreffen wijze met ontwrichting in oorlogsomstandigheden. Hoe honger je ontdoet van menselijke waardigheden. Een verhaal dat je raakt tot in de diepste vezels. Een smeltkroes van emoties. En als de hele wereld tegen je is en je niemand meer kunt vertrouwen, is er een hond als enige kameraad die nooit verzaakt. Ontroerend! Van de vier romans die ze schreef etaleert De Geschiedenis het indringends de literaire capaciteiten van Morante. Ze won met haar werken de Premio Strega, de evenknie van onze Libris Literatuurprijs. Een poging om dit te overtreffen heeft iets van een zinloze missie.

Recensie: De geschiedenis - Elsa Morante