Momo en de tijdspaarders - Michael Ende RECENSIE

Recensie: Momo en de tijdspaarders - Michael Ende

Weeskind Momo leeft in een oud theater en heeft heel veel vrienden en kennissen. Die komen elke dag bij haar langs, en daar zit één overkoepelende reden achter: Momo kan heel goed luisteren en haalt daardoor het beste in de mensen naar boven. Toch komt er een einde aan deze gezelligheid wanneer er vreemde grijze mannen in de stad komen en iedereen ineens tijd tekort komt. Momo’s vrienden komen steeds minder langs, maar gelukkig heeft ze Beppo de straatveger en Girolamo de verhalenverteller nog. Op een dag komt Momo zelf in contact met een grijze man en hij vertelt haar per ongeluk het geheim van de tijdspaarders. Momo wil een einde maken aan hun tirannie, maar haalt zich zo de woede van de tijdspaarders op de hals en die openen de jacht op haar.

Natuurlijk doet de naam Michael Ende een belletje rinkelen bij veel lezers. Hij is de auteur van Het oneindige verhaal en heeft daarmee een absolute jeugdklassieker op zijn naam staan. Het vergelijken van Het oneindige verhaal met Momo en de tijdspaarders is bijna onmogelijk daardoor, maar er bevinden zich zeker gelijkaardige elementen in beide jeugdboeken.

Momo is een heel bijzonder hoofdpersonage. Ze heeft weinig tot geen slechte kanten, en toch is ze heel vreemd en weet je als lezer niet goed hoe je haar moet inschatten tot ruim over halverwege het boek. Dat Momo heel goed kan luisteren en zo iedereen onbewust zijn diepste geheimen en gevoelens ontfrutselt is een heel leuke touch in het verhaal. Het gaat trouwens niet enkel om de geheimen en gevoelens, maar ze houdt de mensen een spiegel voor. Niet letterlijk, maar figuurlijk. Door er te zijn en te luisteren, zonder zelf veel te zeggen, graven de mensen in hun binnenste en komen ze zelf met oplossingen. Zo gaat het ook met de kinderen, die ontdekken bij Momo altijd een nieuw sprankeltje fantasie en kunnen heerlijk spelen, zonder enig duur speelgoed. Het zet je aan het denken, en tovert het spreekwoord ‘Spreken is zilver, zwijgen is goud’ tevoorschijn in je gedachten.

Het mooie is de tegenstelling die als een schaduw over het boek trekt op het moment dat de tijdspaarders opduiken. Alles wordt gehaast en zoveel mogelijk winst maken komt op de eerste plaats te staan. Het individu en zijn wensen worden onbelangrijk. Je kan niet anders dan met een kritische blik naar onze hedendaagse maatschappij kijken en bemerken dat Ende er een goede afspiegeling van schetst. Jammer genoeg. De interpretatie van gebruikte elementen zal heel erg persoonlijk zijn. Voor wie staan de tijdspaarders? En wat zijn de sigaren waar ze zo van afhankelijk zijn?

Wil je jezelf al die moeilijke vragen niet stellen en gewoon genieten van het boek? Dat kan natuurlijk ook, en dan blijft er meer dan genoeg over. Vriendschap en avontuur, gemixt met een lach en een traan, komen je vanaf elke bladzijde tegemoet. De sfeer in Momo en de tijdspaarders is erg authentiek. Dat komt met name door de stijl van Ende, die af en toe een beetje oubollig aandoet. Het past goed bij de geschetste wereld, want die voelt ook niet helemaal modern aan. Daar is natuurlijk een goede reden voor, want oorspronkelijk is dit boek uitgegeven in 1973, enkele jaren vóór Het oneindige verhaal. Toch blijft het thema actueel.

De schrijfstijl en het lage tempo van het boek zullen niet alle leden van de doelgroep aanspreken. Jonge lezers de dag van vandaag worden overdonderd door beeld en geluid en kunnen zich een wereld waarin dat niet bestaat nog maar moeilijk voorstellen. De volwassenen die gek zijn op kinderboeken, zullen met Momo en de tijdspaarders terugkeren naar hun jeugd. Daarbij komt nog eens, dat de les die verpakt zit in dit boek een grote rol krijgt. En om dat ten volle te waarderen, is er een besef nodig van wat ‘tijd’ eigenlijk is. Toch weet Ende enkele heel originele elementen in het boek verpakken, die de jonge lezers absoluut zullen kunnen waarderen. De schildpad met het oplichtende schild is echt een staaltje vakmanschap, en dat geldt eigenlijk voor het hele boek.

Recensie: Momo en de tijdspaarders - Michael Ende