Rosarium - Charlotte Weitze RECENSIE

Recensie: Rosarium - Charlotte Weitze

Drie generaties worden gevolgd in dit verhaal over de verbinding tussen mens en natuur. Het begint in een bos op de grens tussen Rusland en Polen, waar een zwanger meisje opgaat in de natuur als een rozenstruik. Uit haar worden volgende generaties vrouwen geboren, die allemaal een stukje van de natuur in zich dragen.

Het is moeilijk om de korte inhoud van dit bijzondere boek te bespreken, zonder daarvoor honderden woorden nodig te hebben, en toch een idee te geven van wat je als lezer kan verwachten. Rosarium bestaat uit drie grote delen, die overeenkomen met de drie generaties die worden besproken. Elk deel heeft zijn eigenaardigheden, en bij elk deel moet je weer wennen aan het nieuwe perspectief en wat dat doet met het verhaal. Het mooie is dat de tijdsgeest van de drie perioden goed gevangen wordt in de beschrijvingen van de gebeurtenissen die er zich afspelen. Door drie strakke onderverdelingen aan te houden, krijg je als lezer wel de rust dat er niet heen en weer wordt gegaan in de tijd door middel van flashbacks, maar de andere kant is wel dat er bij elke periode vragen onbeantwoord blijven en dat is eigenlijk nog steeds zo aan het einde van het boek.

In het eerste deel bevinden we ons in een bos op de grens tussen Rusland en Polen. De tsaren regeren nog en je wordt ondergedompeld in een tijd met grote verschillen tussen arm en rijk en waarbij de jacht een statussymbool is. Broer en Zuster proberen samen te overleven nadat hun ouders weggegaan zijn en de afzondering maakt van hun relatie iets heel bijzonder. Zuster weigert steeds vaker vlees te eten en wordt bijna één met de natuur, iets wat op de tsarenzoon een enorme aantrekkingskracht uitoefent. Hij leeft voor planten en heeft een roos die op mensen reageert. Deze roos speelt een cruciale rol, zeker in de eerste twee delen van Rosarium, en heeft natuurlijk ook een verbinding met de titel.

In dit eerste deel wordt de basis voor het verhaal gelegd, de basis voor de komende generaties die besproken worden en waar ze vandaan komen. Er zijn elementen die aan andere verhalen doen denken, zoals Hans en Grietje of zelfs De vegetariër van Han Kang. Er wordt overvloedig gebruik gemaakt van symboliek, maar het is niet altijd makkelijk om te achterhalen wat de auteur er nu duidelijk mee wil maken. En dat blijft zo gedurende het hele boek wel. De volgende twee delen zijn herkenbaarder, maar lezen daarom niet perse vlotter. Het tweede deel, waarin we Johanna volgen, is wellicht het ‘makkelijkste’ deel, maar bezit langs de andere kant zeker een aantal wreedheden die je aan het hart gaan.

Natuurlijk zijn er voor de hand liggende thema’s, zoals in het tweede deel de drang van het hoofdpersonage om van gender te wisselen. Het is erg mooi hoe Weitze dat in een periode heeft gesitueerd waarin het absoluut taboe was om zoiets te doen en er wordt heel veel aandacht besteedt aan de psychologische ontwikkeling van Johanna. Dat psychologische aspect komt ook terug in het derde deel, waarin je de kleindochter en de achterkleindochter van Johanna volgt, maar daar moet je het als lezer zelf veel meer tussen de regels door vandaan halen.

Overal is er liefde in dit boek. Liefde tussen familieleden, liefde als lust, liefde die een diepe vriendschap herbergt. Het komt allemaal aan bod, zonder expliciet benoemd te worden. Het vreemde is, dat er vaak heel afstandelijk wordt gereageerd, of dat er een hele slechte relatie ontstaat tussen verschillende personages die echt wel liefde voor elkaar voelen. Het is pijnlijk om te lezen, zeker omdat er weinig momenten van toenadering te vinden zijn. Dat maakt dat je je een beetje verloren voelt vaak, en met een weemoedig of ontheemd gevoel aan het lezen bent. Dat zorgt er voor dat je soms ook het boek gewoon even moet neerleggen omdat je iets vrolijk wil ervaren.

Rosarium is een roman die schuurt en wringt. Je denkt er over na tijdens het lezen, maar het gaat je verstand soms gewoon te boven en dan kan je niks anders dan het beleven en ondergaan. Charlotte Weitze heeft een mooi taalgebruik en creëert prachtige momenten. Ze beschrijft situaties en omgevingen erg levendig waardoor je je als lezer moeiteloos een voorstelling kan maken. De natuur vormt een rode draad doorheen de roman en er wordt bijvoorbeeld gesproken over de onderlinge communicatie van bomen, iets wat je ook in het werk van Suzanne Simard sterk terugvindt. Makkelijk leesbaar is Rosarium zeker niet altijd en dat maakt, in combinatie met de inhoud, dat het soms moeite kost om door te lezen.

Rosarium is een boek wat je lange tijd bijblijft na het lezen en waar je eigenlijk met andere mensen over wil praten om samen alles te proberen begrijpen. Het heeft prachtige scènes, die afgewisseld worden met wat tragere momenten of soms zelfs wrede elementen. Het is zeker geen boek voor iedereen, maar als je houdt van een uitdagend boek met mooi taalgebruik, dat anders is dan andere boeken, dan is Rosarium zeker wat voor jou.

Recensie: Rosarium - Charlotte Weitze