James - Percival Everett RECENSIE

Recensie: James - Percival Everett

Krachtige parodie op klassieker Mark Twain

In James parodieert Percival Everett (1956) De avonturen van Huckleberry Finn, gekende klassieker van Mark Twain. Hij trekt hierin slaaf Jim naar de voorgrond. Trekt nog wel samen op met Huck, een blanke jongen, maar bepaalt zijn eigen koers op weg naar hereniging met vrouw en dochter. Dat gaat gepaard met huiveringwekkende avonturen waarbij het een voortdurend ontsnappen is aan de dood die dicht op de hielen zit.

Het confronteert je als lezer op indringende wijze met de slavenhandel, met de strijd tussen Noord en Zuid in het Amerika eind negentiende eeuw. James staat voor de Jim in de creatie van Twain. Everett maakt van de slaaf een jonge vader die weet waarvoor hij staat en zich door niets en niemand laat ontmoedigen.

Er komt een lawine aan onheil op hem af, waar5nbij neen slangenbeet nog maar een onbeduidend prikje is.

Zelfredzaam

De volgzame Jim uit de klassieker van Twain verdrijft daarin Huck, de gevluchte blanke tiener op als hoofdpersoon. Op de trektocht langs de Mississippi komt hij bij tijden los te staan van zijn maatje. Aandoenlijk is zijn drive tot ontwikkeling waarbij een stompje potlood mentaal; het gewicht van een zwerfkei heeft.

’t Vraagt wel wat sprongkracht om in de ongeletterde slaaf een man te herkennen met een helder denkvermogen die zelfs Voltaire en Rousseau overweg kan.

Het blijft verbazingwekkend ho de door blanke heersers uitgekotste kleurlingen zich staande houden. Bij Jim gaat dat gepaard met ongebroken wilskracht, die er met geen zweep is uit te ranselen. Daar waar veel slaven murw gebeukt worden door geestelijke en lichamelijke vernedering, zich schikken in hun noodlot, is James een voorbeeld van ijzeren onverzettelijkheid.

De auteur weet met diverse mooi beschreven incidenten de vernedering in essentie te vaneen. Het onrecht druipt van de pagina’s maar de wil om te herenigen houdt daarmee gelijke tred.

Onverschrokken

Het wordt gemengd met stevige scheuten humor: blanken die zich met schoenpoets laten ‘nigggeren’ om andere blanken een poets te bakken, Jim die met een prachtige stem het manco bij de blanken opvult.

De spanning neemt toe naarmate hij dichter bij zijn geliefden komt met een ongekende portie onverschrokkenheid.

De apotheose is om van te smullen.

Compliment aan Everett die het verhaal in drie toonaarden opvoert: de gangbare, degene waar zwarten onderling in communiceren en de wijze waarop ze zich met blanken verstaan. Vertaler Peter Bergsma moest daarbij overeenstemming met één van de Nederlandse dialectgroepen zien te voorkomen en daarbij geloofwaardigheid behouden. Dat is goed gelukt. Everett voert je in deze beklemmende veelzijdige roman mee op stroom van zijn zegkracht.

Recensie: James - Percival Everett