Hogere machten - Joost de Vries RECENSIE

Recensie: Hogere machten - Joost de Vries

Wil je graag een intelligent, uiterst goed geschreven boek met een glimp van sarcastische humor lezen? Een boek dat je tussen de regels door ook nog wat geschiedenis bijbrengt, politiek en anderszins? Dan is Hogere machten absoluut een roman die niet mag laten liggen!

Joost de Vries neemt ons mee naar de fictieve wereld van James Welmoed. In de jaren dertig van de vorige eeuw wordt hij als ambtenaar aangesteld in Nederlands-Indië en ontmoet daar Elizabeth van Elzenburg. Ze raken in een affaire verwikkeld, en hun levensloop verbindt zich op dat moment onlosmakelijk met elkaar. Toch gaan ze elk hun eigen weg waarbij hun paden zich blijven kruisen.

Als lezer volg je hun beide levens en reis je met hen mee door geluk, liefde, financiële problemen en verlies. Je ziet hoe hun karakters steeds meer vorm krijgen en je voelt hoe in je botten gaan zitten.

"Na de zomer, de eerste keer naar school: de meester luidt zijn bel op het schoolplein, de lessen beginnen, Welmoed rent het groepje moeders in, dan toch overvallen door het afscheid, en slaat zijn armen om haar benen. Hij hoort een ingehouden gegniffel, en wanneer hij zijn ogen opent kijkt hij zijn moeder recht aan, twee meter verderop. Ook de andere moeders beginnen te lachen.
Meteen al, nog met zijn armen om de verkeerde moederbenen, snapt hij de blunder. Hij snapt ook dat dit grappig is, snapt het allemaal, maar kan zich niet inhouden. Het verschil tussen hart en hoofd. Hij huilt en zijn moeder lacht, een scheur in de wereld, voor het eerst bestaat hij afgescheiden van haar, alleen."

De paar hoofdstukken aan het begin van Hogere machten geven je een blik op de jeugd van Welmoed. Hoe hij nergens volledig thuishoort door zijn gemengde Brits-Nederlandse afkomst, maar ook door zijn karakter. Hij is een eenling die liever nadenkt dan doet. Iets waar hij zich in de latere jaren van zijn leven ook bewust van is. Die kleine opstart van het verhaal is heel prettig, omdat het luchtiger is dan andere hoofdstukken, maar ook omdat het toch een soort basis vormt voor het personage van James Welmoed.

"De contouren van een cast tekenen zich af. Elizabeth, Welmoed. De baron en de barones op Klein Baarn. Welmoeds ouders. Connie is onderweg. Luitenant Hulst groeit mee in de schaduw van het verhaal. Vanessa Soames komt nog, Julian Newman laat een paar jaar op zich wachten, al is het ontstellend hoe klein zijn rol in het gheel is.
Andere namen kunnen vergeten worden, ze worden alleen genoemd omdat ze er nu eenmaal waren en de agenda's en brieven en dagboeken uit die tijd bevolken. Hun rol is te klein."

Het vertelperspectief dat Joost de Vries heeft gekozen is interessant en geeft Hogere machten het merendeel van de charme. Je kan bijna zeggen dat het de  manier is waarop de inhoud bij de lezer gebracht wordt, die maakt dat dit boek ver en ver boven het maaiveld uitsteekt. De alwetende verteller heeft zijn eigen kijk op de personages en plaatst ze daarnaast ook in een ruimer perspectief. Dat in- en uitzoomen gebeurt zonder dat je het doorhebt, maar geeft je als lezer een heerlijke ervaring.

Er zitten zoveel slimme grapjes in Hogere machten dat het bijna moeilijk is om niet bij elke geweldige one-liner te blijven hangen in het verhaal, maar je voelt aan dat er meer volgt en dat zorgt voor een prikkelende nieuwsgierigheid. Hogere machten is geen grappig verhaal, daarvoor bevat het teveel levensechte problemen, maar De Vries maakt het wel smeuïg door ironie en sarcasme.

De inhoud van het verhaal is simpeler dan de manier waarop het geschreven is. Hogere machten is geen liefdesverhaal, maar de liefde staat wel voor een deel centraal en de relatie tussen Welmoed en Elizabeth is toch de rode lijn.

De nominatie voor de Shortlist van de Libris Literatuur Prijs is niet uit de lucht komen vallen blijkt wel. Hogere machten is een boek dat je lang bijblijft nadat je het hebt dichtgeslagen, en eentje dat je makkelijk nog een keer kan herlezen want er zijn genoeg details die je bij een eerste lezing ontgaan. Een boek waar je je brein op kan uitdagen, maar dat tegelijkertijd helemaal niet moeilijk is om doorheen te komen. Een boek voor een breed doelpubliek!

Recensie: Hogere machten - Joost de Vries