Penelope - Judith Vanistendael RECENSIE

Recensie: Penelope - Judith Vanistendael

Al tien jaar werkt Penelope als arts in oorlogsgebieden, om telkens tussendoor drie maand naar huis terug te keren en daar weer opnieuw verbinding te leggen met haar gezin en familie. Voor het eerst in al die jaren komt er nu een geest van een overleden patiënt mee naar huis en Penelope worstelt dit keer om de werelden gescheiden te houden. 

Judith Vanistendael schetst in Penelope een prachtig beeld van een vrouw die door buitenstaanders als heldin wordt gezien, maar die wel degelijk van haar eigen omgeving vervreemdt. Aan de hand van dagdagelijkse gebeurtenissen en realistische conversaties zie je hoe patronen in een leven sluipen, en hoe moeilijk het is om opeens wat anders te doen.

De start van Penelope is uitzonderlijk goed gekozen, je krijgt een ingrijpende gebeurtenis mee uit het leven van de dochter, en eentje uit het leven van de moeder. Beide gebeurtenissen spelen zich in ruimte ver van elkaar af, maar zijn in tijd wel verbonden. Na deze scènes komen de werelden bij elkaar en zie je hoe het Penelope vergaat als ze na een periode van afwezigheid, thuis weer aansluiting moet vinden. 

Je kan niet anders dan respect hebben voor de man van Penelope. Hij is de rust zelve en geeft haar alle ruimte, iets wat natuurlijk zo moet zijn willen ze deze situatie al tien jaar volhouden. De moeite die het Penelope kost om thuis te zijn, lijkt van hem af te glijden en in zijn gedragingen is bijna niets te merken van de vervreemding. Judith Vanistendael geeft op een knappe manier de ingewikkelde dynamiek weer tussen man en vrouw en er hangt een bepaalde zachtheid over de relatie heen. Het is heel mooi om te zien hoe iemand een ander zoveel vrijheid kan geven.

Dochter Helena is minder goed uitgewerkt, maar zij is natuurlijk een moeilijke factor in het geheel. Zij heeft er niet voor gekozen om een moeder te hebben die zo vaak weg is, en bij haar is de emotionele afstand het beste te voelen. De gevoelens van Penelope lijken naar haar dochter toe ook dubbel, ze mist haar maar laat haar ook zo achter. Moeilijk om dit als buitenstaander volledig te vatten, maar Vanistendael probeert het wel goed weer te geven.

Naast het gezinsverhaal, is er de PTSD van Penelope die ruime aandacht krijgt. Hoe de geest van een slachtoffer steeds meekijkt over haar schouder en hoe dat er voor zorgt dat ze Aleppo minder goed kan achterlaten dan ze zou willen. De visuele weergave van de geest is goed gedaan, en erg duidelijk voor de lezer. De conversaties die Penelope heeft met de geest, voelen niet overmatig emotioneel, maar er zit wel een bepaalde gevoeligheid in. 

De stijl van de illustraties is misschien even wennen. De aquareltechniek en het kleurgebruik versterken de gevoeligheid en de zachtheid van de scènes. Zoals op de cover al is te zien, is het allemaal niet netjes omlijnd en zijn er geen strakke kaders. De achtergronden zijn vaak blanco of kleurvlakken zonder veel detail, en de focus ligt altijd op de interacties tussen de personages. Ondanks het mindere detail, is het zeker mogelijk om gezichtsuitdrukkingen en lichaamshoudingen te onderscheiden en te interpreteren, en daarmee ondersteunen de illustraties de tekst. 

Penelope van Judith Vanistendael is ondertussen al zes jaar geleden verschenen, maar voelt nog steeds actueel. Het praat over thema's die niet vaak aan bod komen, zonder belerend over te komen of ergens een waarde-oordeel aan vast te hangen. Het is een portret van een gezin, en hoe die in niet-alledaagse omstandigheden omgaan met het alledaagse. Het is genieten om deze graphic novel te lezen, en een perfect instapboek als je als volwassene nog nooit een (literair) beeldverhaal hebt gelezen. Penelope heeft het potentieel voor een zeer breed doelpubliek, en verdient het om vaker voorbij te komen in de media, ook na zoveel jaar.

Recensie: Penelope - Judith Vanistendael