Recensie: Sanditon  RECENSIE

Recensie: Sanditon 

De 8 delige serie Sanditon, gebaseerd op de gelijknamige onvoltooide roman van Jane Austen is uitgekomen in 2019 en de afleveringen zijn geregisseerd door drie regisseurs, te weten Oliver Blackburn, Lisa Clarke en Charles Sturridge.

Als rechtgeaarde Jane Austen fan waren mijn verwachtingen van Sanditon hoog gespannen. Tenslotte heeft Andrew Davies het script geschreven. Deze Britse schrijver heeft ook de filmscenario's geschreven van Pride and Prejudice 1995 met Jennifer Ehle en Colin Firth; Northanger Abbey 2007 en Sense and Sensibility 2008. Dit zou dus net zo goed worden! Ik had expres de serie niet op televisie gekeken (BBC First heeft het deze winter uitgezonden) en ik had heel geduldig op de DVD release gewacht om heerlijk alles achter elkaar te kunnen kijken. Kwam ik even van de koude kermis thuis zeg! Tot mijn grote schrik moet ik namelijk constateren dat Sanditon, de serie, geen Jane Austen boek verfilming is.

Even een beetje spoileralert: ik had gezien dat het een miniserie van 8 delen was, maar het einde is in mijn optiek niet af. Het is alsof de scène halverwege een Austen boek of film, waarbij alles verkeerd loopt voor de heldin, nu het einde vormt en dat doet vermoeden dat deze verfilming een 1e seizoen is...dus volgt er dan nog een seizoen? Na wat nazoeken bleek dat toen Sanditon, de serie gemaakt werd, er inderdaad plannen waren dat dit het eerste deel zou zijn. Echter nadat de serie uitgebracht werd waren de kritieken niet direct unaniem lovend en de kijkcijfers vielen ook tegen. Het vervolg is dus geschrapt. En in aanmerking nemend dat Andrew Davies ook al 82 jaar oud is, is het dus maar de vraag of een tweede seizoen er ooit nog komt. Maar tja, dan blijft de kijker met een onbevredigend gevoel achter. 

Even terug naar de voorgeschiedenis. Jane Austen begon met het schrijven van Sanditon in januari 1817. Austen stierf echter in juli van datzelfde jaar en had toen pas 11 hoofdstukken klaar en ze was bezig met nummer 12. Daarin had ze voor de belangrijkste hoofdpersonages het toneel klaargezet in een badplaats in opkomst Sanditon. Hoofdpersoon is Charlotte Heywood, een jonge vrouw van tweeëntwintig, eenvoudig maar netjes opgevoed. Ondernemend, wat naïef, maar voornemens het beste uit het leven te halen. Als de heer Thomas Parker en zijn vrouw Mary Parker met hun rijtuig stranden bij de herenboerderij van de familie Heywood, maken ze kennis met de uitgebreide familie en wordt Charlotte, als oudste dochter zijnde, uitgenodigd om de zomer aan zee bij de Parkers door te brengen, in Sanditon. Thomas Parker, wordt omschreven als een oudere man, van middelbare leeftijd, die samen met Lady Denham van het saaie Sanditon een badplaats als Brighton wil maken. Sidney Parker, is de broer van Thomas, in de twintig en volgens Austin kenners zou hij de love interest van Charlotte worden. Maar in de 12 hoofdstukken die Jane Austen geschreven heeft is zijn personage nog niet goed neergezet en uitgewerkt. Lady Denham, een rijke dame. Twee maal weduwe, achtergebleven met een enorm fortuin. Autoritair en pinnig. Ze doet zeker niet onder voor Lady Catherine de Bourgh. Haar neef Edward en nicht Esther. Broer en zus, verarmde familie, zij zijn de intriganten in het boek en natuurlijk uit op de erfenis van hun tante. Miss Georgiana Lambe, een zwarte Creoolse (halfbloed) erfgename uit Brits West-Indië. Haar huidskleur gaf in die tijd zeker nog aanstoot, aangezien zwarte mensen nog als slaven of bedienden gezien werden. Maar miss Lambe is een onafhankelijke jongedame, die een hoop geld zal erven. Ze is vooruit gereisd om een huis te zoeken voor haar familie die binnenkort terug zal keren naar Engeland, om daar een school voor jongedames op te zetten. Lady Denham hoopt haar neef Edward aan haar te koppelen.

Alles staat klaar voor wederom een heerlijk verhaal met de nodige twists, zoals alleen Jane Austen dat kan schrijven en daarmee kom ik tot de kern: Andrew Davies heeft dit Jane Austen verhaal helaas niet in haar trant afgemaakt. Dit was achteraf gezien ook niet zijn opzet, maar in mijn ogen heeft hij de karakters van de personages, zoals Jane Austen ze al neergezet had, nogal verpest en van het verloop van het verhaal en van het plot heeft hij een zooitje gemaakt. Het is vooral in het begin langdradig. Dat Andrew Davies zo'n succes had met de verfilming van Pride & Prejudice; Northanger Abbey en Sense and Sensibility komt duidelijk omdat hij de verhalen alleen voor verfilming moest bewerken. Al het materiaal waarmee hij kon werken had hij voorhanden. Hij hoefde niets meer zelf te verzinnen.  Andrew Davies heeft in een interview zelf gezegd dat hij niet goed is in een plot scherp neer zetten, dus dat verklaart het misschien.

De karakters van Jane Austen zijn min of meer wel stereotype in al haar boeken, maar ze zijn wel uitgewerkt op subtiele wijze. De hoofdpersoon is altijd jong, zoekende naar haar draai in het leven, dochter van een gentleman, meestal met een groot gezin, net als Jane Austen zelf. Maar altijd zal zij voor zichzelf en haar geluk in het leven opkomen en zich niet laten dwingen tot een leven waarin zij niet trouw aan zichzelf kan zijn. De love interest is altijd in het begin bot, maar achteraf toch altijd fair. Altijd een man die de hoofdpersoon kan respecteren en liefhebben. Er is altijd een ouder stel dat de spil van de gebeurtenissen vormt. Een rijk adellijk persoon, die overal invloed op wil hebben. Een lui ietwat gedegenereerd personage of juist een heel naïef personage en natuurlijk de intriganten, die voor de nodige ruis moeten zorgen.

Jane Austen staat erom bekend dat zij altijd met finesse, heel subtiel de geschiedenis zijn loop laat nemen. Subtiele hints; sprankelende spitse dialogen, met een prachtige onderliggende betekenis. Er wordt nooit direct en bot iets geuit, neen het wordt volgens etiquette fijntjes, maar scherp naar voren gebracht. Altijd de conventie en de goede manieren in acht nemend. En natuurlijk een happy ending voor de hoofdpersonen. Zeker omdat men vermoedde dat Jane Austen ooit zelf een trieste liefdesgeschiedenis heeft gehad (ze is altijd ongehuwd gebleven) was het voor Jane Austen een uitgemaakt zaak dat haar heldinnen na de nodige obstakels te hebben overwonnen wel op een goede manier eindigden met hun geliefde.

Bij Sanditon, de serie is finesse en de subtiele typische 'Jane Austen sfeer' helaas ver te zoeken. Andrew Davies heeft het verhaal willen aanpassen aan de kijkers van de 21ste eeuw en is daarom totaal afgeweken van de Jane Austen kenmerken. Er komen details in voor, die je nooit in een Austen verhaal zou zien. De kennismaking tussen Charlotte en Sydney is ronduit schokkend. Een personage uit een Jane Austen boek, zou een dame nooit zo behandelen. Hij zou haar eerder negeren, maar haar niet kleinerend uitmaken voor de nieuwe dienstmeid. Een echte dame uit de boeken van Jane Austen zal nooit met losse ongestylde haren rondlopen. Dat was in die tijd not done. Charlotte ziet er nogal wild uit. En waarom ook zoveel naakt al gelijk? De zwem scene van mister Darcy, geheel gekleed, was ronduit sexy. De naakte billen in Sanditon zijn dat niet. De capriolen van Arthur Parker, de dikke jongste broer, zijn ronduit raar en zouden in die tijd nooit getolereerd zijn. Gewelddadige straatboks scenes zie je ook niet gauw in een echte Jane Austen verfilming. En de relatie tussen Edward en Esther is net iets té. Wijlen Jane Austen draait zich waarschijnlijk om in haar graf bij dit alles.

Na ook nog het totaal gebrek aan feeling met de 'Jane Austen tijd' van diverse andere personages gezien te hebben, besloot ik om heel de 'Jane Austen achtergrond' los te laten. Als ik naar de serie blijf kijken als een verfilming van een Jane Austen boek, zal ik me blijven ergeren en dat kan niet de bedoeling zijn. Op het moment dat je het loslaat, is het ineens gewoon een interessante kostuum serie, die wel een wat soap-achtige ontwikkeling doormaakt en ook wat traag op gang komt. Je bent zeker 4 afleveringen verder eer het verhaal zich begint te ontvouwen en interessanter wordt. Het draait om de plannen van Tom Parker en Lady Denham om het saaie vissersplaatsje Sanditon te gaan exploiteren en het tot een aantrekkelijke badplaats te maken en toeristen te trekken, net zoals de luxe badplaats Brighton en binnen die setting spelen de individuele belangen van alle betrokken personages.

Er is dan ook zeker wel veel goed aan Sanditon, de serie. Vooral als je zoals gezegd de Jane Austen achtergrond loslaat. Het verhaal wordt dan best interessant. Volop intriges en twists, alleen dus niet bevredigend afgerond. De diverse acteurs zijn heel goed gecast. Zeker als je, hoe dubbel dan ook, wel weer even terugdenkt aan typische Jane Austen personages. Rose Williams (bekend uit de serie Reign), zet de onervaren Charlotte Heywood  op een hele natuurlijke overtuigende manier neer. Ze is op een klassieke manier mooi en voldoet daardoor helemaal aan het beeld van een Jane Austen heldin. Theo James (bekend als Tobias uit de Divergent-serie) heeft precies de juiste arrogante knapheid voor Sidney Parker  en de interactie tussen Charlotte en Sidney is mooi gekopieerd uit Pride and Prejudice, maar dan wel wat pittiger gemaakt. In Sanditon, de serie, is de chemie tussen de beide spelers meer dan overtuigend. Kris Marshall (Love Actually en de serie Death in Paradise) zet een fantastische Thomas Parker neer. Een aimabele familieman. Een beetje een dromer, maar wel ondernemend. Je leeft als kijker met hem mee. Hij wil zoveel, maar wordt toch gedesillusioneerd. De bekende en gedegen actrice Anne Reid (Coronation Street; Hot Fuzz) speelt Lady Denham. Snibbig, verwend en gewend met haar geld alles voor elkaar te krijgen. Echter niet gek. Ze weet precies waar haar erfgenamen op uit zijn. En Crystal Clarke als Georgiana Lambe, een nieuwigheid onder de Sanditon society. Ze speelt het zo goed, dat je je inderdaad kunt voorstellen dat ze met haar wat hautaine gedrag alle vooroordelen uit de weg schuift. Ook de vele andere personages worden allen door uitstekende acteurs van een jongere generatie gespeeld, zoals Jack Louis Fox (Edward Denham), Leo Suter (James 'Young' Stringer) en Charlotte Spencer (Esther Denham) en Lily Sacofsky (Clara Brereton) en Ruth Kearney, de vrouw van Theo James (Eliza Campion).  De kostuums zijn prachtig en de setting eveneens.

Echter waar je bij een afgeronde mini-serie een expliciet happy ending verwacht, gebeurt er nu in Sanditon op het einde iets waardoor er andere keuzes gemaakt moeten worden en het lot van diverse personages blijft nogal ongewis. Helaas blijven we dus nog steeds met die losse eindjes zitten. Een beetje ironisch dat de verfilming van een onafgemaakt boek, nu zelf ook onafgemaakt blijft. Had die eerste afleveringen niet zo langdradig gemaakt, het plot flink naar voren gehaald en dan de laatste afleveringen beter afgerond met een goed einde binnen de 8 afleveringen, in plaats van er twee seizoenen van te willen maken, dan was het zoveel beter geweest.

Al met al heb ik gemengde gevoelens bij Sanditon, de serie. Als Jane Austen verfilming vind ik het serieus niet goed en kan ik het niet meer dan 2 hartjes geven. Als ik er echter naar kijk als een mooie kostuumfilm losjes gebaseerd op een onafgemaakt boek van Jane Austen, dan kom ik tot een veel hogere waardering. Voor de casting en het acteerwerk, de mooie kostuums en de setting niets dan lof. Voor het scenario van Andrew Davies helaas minder lof. Maar ach, het is ook jammer dat hij de serie eigenlijk niet af heeft kunnen maken. Al met al toch 4 hartjes voor Sanditon, de serie. Waarbij ik dan de hoop uitspreek dat er ooit toch nog een vervolg komt, waarbij er voor alle personages een goede afsluiting komt.

Recensie: Sanditon