Recensie: Emma  RECENSIE

Recensie: Emma 

Emma is de nieuwste filmversie van Jane Austens beroemde roman Emma, deze keer geregisseerd door Autumn de Wilde en uitgekomen in januari 2020. 

De zoveelste verfilming misschien, maar ach deze weelderige prachtig verfilmde versie kan er ook nog wel bij, want al heeft Jane Austen het boek meer dan 200 jaar geleden geschreven, het is nog steeds zeer geliefd en eigenlijk ook nog wel verrassend actueel.  Het leert ons dat je liefde niet kunt dwingen en arrogantie en zelfingenomenheid zich op een of andere manier toch tegen je keren. 

Emma Woodhouse is knap, intelligent en rijk. Als jongste dochter zorgt ze voor haar vader en heeft ze het beheer van hun landgoed Hartfield. Ze heeft net het huwelijk bijgewoond van miss Taylor, Emma's beste vriendin en voormalig gouvernante, die Emma als een moeder heeft opgevoed vanaf het moment dat Emma's moeder overleden is. Aangezien Emma miss Taylor aan haar toekomstige echtgenoot, mister Weston, heeft voorgesteld, is Emma ervan overtuigd dat zij een geweldige matchmaker is en ze besluit meerdere mensen gelukkig te maken. Tenslotte is gebleken dat ze de expert is. Tegen de adviezen van Mr. Knightley, hun rijke buurman en huisvriend, in probeert Emma haar nieuwe vriendin Harriet Smith, een lief naïef weesmeisje van de naburige school voor jongedames, te koppelen aan de jonge dominee mister Elton. Ze moet dan echter Harriet er eerst van overtuigen een huwelijksaanzoek van Robert Martin, een respectabele jonge boer uit de buurt, af te wijzen. Emma is ervan overtuigd dat hij sociaal te inferieur is voor Harriet. Een beetje eigenbelang zit er wel achter want een dame als Emma, kan niet omgaan met een simpele boerenvrouw en Emma wil haar vriendin niet kwijt. Emma's plannen lopen echter al snel daarna in het honderd wanneer de berekenende mister Elton verklaart verliefd te zijn op Emma en dat hij een simpele meid als Harriet echt niet ziet zitten. Emma gruwt bij het idee en wijst hem direct af. Het wordt allemaal nog ingewikkelder als de zoon van mister Weston eindelijk eens in het stadje terecht komt en een andere jonge vrouw, Jane Fairfax. Emma krijgt concurrentie waar het de aandacht en attenties van mister Knightley betreft en ineens beseft ze dat ze nog zo hard kan roepen dat ze nooit zelf zal trouwen, maar dat de liefde zijn eigen pad kiest. 

Emma is een van de laatste boeken die de Engelse auteur Jane Austen in 1815 schreef. Het boek kwam uit in 1816, de Regency-periode. Het verhaal lijkt een simpele vertelling over romantiek, maar de diepere lagen laten de lezer zien welke moeilijkheden vrouwen kenden in die tijd. Waarden en normen bepaalden de omgang met elkaar in een zeer streng geregisseerde maatschappij, waar uiterlijk vertoon alles was en men neerkeek op de lagere klassen. Jane Austen was voor haar tijd een vrij onafhankelijke vrouw, slim en met een scherp inzicht in deze maatschappij en ze geeft op bijna satirische wijze inzicht in verhoudingen tussen de personages en hun gedrag dat soms wel, maar vaak ook niet voldoet aan datgene wat acceptabel was rond 1800. Het boek was ook bedoeld om mensen op een komische manier een spiegel voor te houden. Gezien de tijdsgeest moet men natuurlijk niet een hilarische dijenkletser verwachten, want het moest wel op een subtiele manier en dat deed Jane Austen door de fouten in gedrag en karakter van haar personages uit te vergroten.  

Dit deed ze zondermeer op fantastische wijze en de diverse verfilmingen wijken dan ook geen van allen veel af van het boek. De verfilmingen gebruiken ook allemaal hele zinnen, die zo overgenomen zijn uit het boek. In 1960 en in 1972 waren er al TV films; In 1995 kwam een verfilming gebaseerd op Emma, maar zich afspelend in de moderne wereld: Clueless met Alicia Silverstone en in 1996 was het Gwyneth Paltrow die gestalte gaf aan Emma met Jeremy Northam als haar tegenspeler. Daarna volgende in 2009 nog een TV serie van de BBC, met Romola Garai en Jonny Lee Miller, die als beste Emma verfilming ooit werd uitgeroepen. 

Deze nieuwe verfilming van Autumn de Wilde is zeker een aanrader. De weelderige kostuums van Alexandra Byrne zijn aandacht trekkers en het prachtige Engelse landschap (een van de locaties is Chavenage House in Tetbury) en mooie decors zijn al reden om deze Emma te gaan zien. Daar komt de goede casting van spelers nog bij. 

Ook deze verfilming blijft heel dicht bij het boek, maar de komische inslag wordt op subtiele wijze versterkt. Let bijvoorbeeld eens op de reacties van de diverse bedienden! En Bill Nighy, die een over the top mister Woodhouse neerzet. Een klagende hypochonder, die echter toch meer ziet dan men denkt. De Amerikaanse actrice Anya Taylor-Joy vertolkt Emma en alleen al met haar gezichtsuitdrukking weet ze het arrogante, ietwat zelfzuchtige karakter van de zondermeer verwende Emma neer te zetten. Wanneer de goedbedoelende Emma erachter komt dat al haar acties precies het tegenovergestelde bereiken van wat ze eigenlijk wilde, verandert ook de uitdrukking op Taylor-Joys gezicht, als ze leert inzien dat ze haar gedrag en meningen moet bijstellen. Johnny Flynn vertolkt de rol van George Knightley, de rijke grootgrondbezitter, buurman en vriend van de familie Woodhouse. Emma's oudere zus is getrouwd met de broer van Knightley en dus kan Emma zonder sociale beperkingen nauw omgaan met George Knightley. Hij is Emma's grootste criticus, maar in stilte ook haar grootste bewonderaar zoals blijkt. Josh O'Connor is een perfecte kleffe mister Elton en Mia Goth is de makkelijk te beïnvloeden naïeve Harriet Smith. 

Bij Jane Austen verfilmingen moet men geen snelle actie en scènes verwachten. De verhalen spelen zich immers allemaal af rond 1800 en het leven in die tijd ging langzaam en gezapig. De scènes zijn braaf en romantiek ontwikkelt zich via strikte omgangsnormen, dus stomende liefdesscènes moet men ook niet verwachten. In deze verfilming hebben ze toch een beetje de moderne waarden willen laten doordringen en we zien Johnny Flynn o.a. in een scène waarin hij zich omkleedt, half naakt, maar echt spannend is het niet. Maar laten we eerlijk zijn, zwijmelen we niet allemaal bij een echte hoffelijke romantische scène? 

Omdat een film qua tijdsduur minder mogelijkheden heeft om het verhaal uitgebreid en gedetailleerd te verfilmen (bij de TV-serie uit 2009 kon dit wel) heeft men het verhaal wat in moeten korten, maar echt storend is het niet. De essenties staan nog stevig overeind. Persoonlijk vind ik deze verfilming van Emma daarom zeer geslaagd en ik geef deze Emma 4 hartjes. 

Recensie: Emma