Recensie: De Tschai-cyclus RECENSIE

Wanneer het ruimteschip Explorator IV aankomt bij een bruinachtige planeet die er bewoonbaar uitziet, worden Adam Reith en Paul Waunder op verkenning gestuurd. Een paar tellen later wordt het schip geraakt door een projectiel en zijn Reith en Waunder gedwongen zo snel mogelijk koers te zetten naar het oppervlak van de planeet. Ze storten neer en algauw is Reith de enige overlevende van het team.

Na de crash aan het begin van het boek wordt Reith meegenomen door een nomadenstam en daar herstelt hij van zijn verwondingen. Wanneer zijn leven in gevaar raakt, ontsnapt hij samen met de jonge Traz en begint aan een tocht naar de stad Dadiche waar zijn schip opgeslagen ligt. In het tweede deel van het boek wil Reith Ylin-Ylan, een vrouw die hij van de dood gered heeft, graag terugbrengen naar haar land en onderneemt hij een nieuwe poging om aan een ruimteschip te komen voor de tocht naar huis door de reptielachtige Wankh te bestelen. Beide zaken lopen grondig mis.

Auteur Jack Vance heeft een eigenzinnige planeet geschapen die bevolkt wordt door een hoop even vreemde als kleurrijke bewoners met telkens een menselijk onderras dat hen lijkt te dienen. De Tschai-cyclus is al sinds de serie voor de eerste keer verscheen bijna vijftig jaar geleden erg geliefd bij sciencefictionfans en na al die tijd hebben de verhalen nog niets aan kwaliteit ingeboet. Vance heeft een tijdloos verhaal geschreven en de wereld die hij creëerde houdt stand. Het is een wonderlijke wereld met een grote diversiteit. Elk volk heeft zijn eigen bizarre gebruiken, rituelen en taal. De soorten lopen erg uiteen en tarten de verbeelding. Zo zijn er onder andere de blauwe Chasch, de Dirdir en de Wankh die elk in een ander deel van de reeks worden uitvergroot. Ze hebben elk een compleet ander uiterlijk en karakter.

Vance is echt een meesterverteller en dompelt de lezer zonder problemen onder in de avonturen van Adam Reith. De dialogen in het boek zijn spitsvondig en best geestig. Door het verhaal heen zijn er een aantal verrassende wendingen en het hoofdpersonage gaat met momenten erg vernuftig te werk, al loopt er ook vaak een en ander in het honderd. Reith is een aimabel personage, maar zeker niet perfect en zijn vermogen om zich aan te passen aan vreemde omstandigheden wordt danig op de proef gesteld. De weg die Reith af moet leggen om terug te keren naar de Aarde zit vol constante dreigingen en hij belandt van de ene netelige situatie in de andere. De metgezellen van Reith zorgen voor het nodige contrast. De Dirdirman Anancho is de intellectueel en Traz de meest ondernemende van het drietal. Ze gaan vaak in conflict met elkaar, maar vormen tegelijkertijd een hecht team met een missie. Het verhaal wordt verteld vanuit het standpunt van Reith, maar zijn reisgezellen bieden het juiste perspectief op de de onderlinge verhoudingen op planeet.

Ondanks de complexiteit van het universum en de gelaagdheid van het verhaal slaagt de auteur er toch in om het allemaal heel helder en overzichtelijk te presenteren, daardoor leest het vlot weg. Vance zuigt de lezer zonder moeite de wereld van Tschai binnen. Ondanks de grote verscheidenheid aan personages, is het een erg open verhaal. In het eerste hoofdstuk passeren meteen een aantal volkeren de revue, waardoor er een beeld ontstaat en er al een aantal verwachtingen geschept worden. De auteur is op zijn best wanneer hij de culturen en wezens introduceert die deel uitmaken van de chaotische bevolking van zijn oude, bruine planeet. Hij schrijft beschrijft de wereld met de nodige vanzelfsprekendheid. Zijn stijl is eenvoudig, maar innemend. Door Reith midden in de actie neer te ploffen, zet hij de toon. De auteur observeert het leven op de planeet nauwkeurig, maar overdrijft niet in zijn beschrijvingen. Hij heeft bovendien van zijn hoofdpersonage niet alleen een held met zin voor avontuur gemaakt, maar ook iemand met oog voor onrecht en sociale mistoestanden.

De Tschai-cyclus: Een stad vol Chasch & Onder de Wankh is in feite een omnibus die de eerste twee delen van de verhalen rond Adam Reith bundelt. De omnibus met de andere twee delen van de cyclus verschijnt later dit jaar. De queeste van Reith is op het einde van dit boek dus nog niet voltooid. Dat er nog een deel volgt, is alleen maar iets om naar uit te kijken.

Jack Vance overleed in 2013 op 96-jarige leeftijd. Hij was een toonaangevend Amerikaans sciencefiction- en fantasyauteur. Deze heruitgave van zijn verhalen rond de planeet Tschai verdient een plekje in de boekenkast van iedere liefhebber van het genre. De Tschai-cyclus is immers sciencefiction van de bovenste plank: onderhoudend, avontuurlijk, grappig en toegankelijk. Het is het soort boek dat zowel iets te bieden heeft aan de ervaren fan als aan de lezer die graag eens kennismaakt met sciencefiction, maar niet goed weet waar hij moet beginnen.