Recensie: De vos RECENSIE

Recensie: De vos - Dubravka Ugrešić​

Een paar jaar geleden brachten twee broers uit Noorwegen het nummer "The Fox" uit. Je kent het vast wel, van "what does the fox say?" Dit boek is, grappig genoeg, ongeveer even moeilijk te doorgronden als dat nummer. Maar wel een stuk verfijnder.

Dat laatste is ook wel te verwachten van Dubravka Ugrešić. Ze is een internationaal bekende en gewaardeerde schrijfster en academica – gespecialiseerd in literatuurwetenschap en Russische letterkunde. Haar literaire oeuvre is kosmopolitisch en bekroond met meerdere prijzen.

De vos is Dubravka Ugrešić haar meest recente werk. Het is experimenteel en bedoeld om je te verrassen. Behendig, soepel en elegant springt het van verhaal naar verhaal, met vindingrijke verbindende passen daartussenin, die vaak pas veel verderop aan je worden onthuld.

Haar genre is al even ongrijpbaar als haar thematiek. Het is een roman, maar wel eentje met essayistische delen en volledige hoofdstukken gewijd aan literaire geschiedschrijving. En voetnoten! De vos laat zich op geen enkele wijze in een hokje plaatsen.

Mede dankzij die experimentele stijl, is dit een bijzonder informatieve roman. Het boek laat je kennismaken met verre culturen en mythische verhalen waarin de vos een symbolische betekenis heeft. Voor een nog groter deel gaat het over de Russische avant-gardeliteratuur en de schrijvers die daarbij horen, met name Boris Pilnjak en Dojvber Levin.

De essay-achtige delen lijken een inkijkje te geven in de hersenspinsels van de schrijfster zelf, al weet je natuurlijk niets helemaal zeker met dit boek. In die delen wordt vooral gereflecteerd op kunst en literatuur. De reflecties zijn nogal pessimistisch. Zo schrijft ze, bijvoorbeeld, over het literaire niveau van de gemiddelde lezer: "het publiek, waarvan de smaak wordt gevormd door televisie en internet, wordt literair steeds meer analfabeet, het wil snel en ongecompliceerd vermaak..."

Hoewel het geen dun boek is, is De vos eigenlijk te kort voor alle verhalen, alle onderwerpen en alle hersenspinsels die erin aan bod komen. Je wordt niet 'meegesleurd' in wat er verteld wordt, mede omdat je weet dat het maar van korte duur zal zijn, en dat er straks weer iets nieuws komt, al staan de verhalen wel op een leuk bedachte wijze met elkaar in verbinding.

 Dubravka Ugrešić had voor dit boek geen betere titel kunnen bedenken. Deze 'roman' – is het een roman? – is links, mysterieus, houdt zich niet aan de regels, misleidt je, ontglipt je, en is eigenlijk van alles tegelijkertijd – net als de vos en wat zij belichaamt. Ook het 'citaat' aan het begin is treffend: dit verhaal is als een "ronddraaiende sproeier", ontsnapt aan de controle van de verteller.

Recensie: De vos - Dubravka Ugrešić​