Recensie: Tot stof RECENSIE

‘1949. De oorlog is voorbij, maar nog niet vergeten.’

Verzetsstrijder Siem Coburg is na de Tweede Wereldoorlog een verbitterde man. Hij leidt een teruggetrokken bestaan en spreekt zo weinig mogelijk mensen. Pas als hij in 1949 om hulp wordt gevraagd door een boer die hem tijdens de oorlog geholpen heeft verlaat hij zijn zelfverkozen isolement.

Hij reist af naar Limburg waar het kleinzoontje van de boer op een internaat heeft gezeten. Het is een internaat voor geestelijke en lichamelijk gehandicapte kinderen en de kleinzoon is daar onder verdachte omstandigheden gestorven. Coburg gaat op onderzoek uit, maar stuit op veel weerstand in het dorp en van de geestelijken van het internaat. Wat heeft zich allemaal afgespeeld in het internaat?

Tot stof is geschreven door Felix Weber, een pseudoniem van een bekroonde auteur. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen uit het verleden, waardoor feit en fictie in elkaar overlopen.

Hoofdpersoon Siem Coburg is een zwijgzaam type, verbitterd door al het verraad en bedrog dat hij heeft meegemaakt. Bovendien moet hij omgaan met het verlies van zijn geliefde, Rosa, die in de laatste weken van de oorlog is gefusilleerd.  Bovendien is hij door zijn daden getekend en moet hij daarmee leren omgaan. ‘De hemel en de hel waren hier op aarde. Alles wat de hemel, alles wat de hel kon voorstellen: hij had het hier op aarde beleefd. Hij had lang genoeg in Rosa’s dode ogen gekeken om te weten dat er daarna niets was. Het eeuwigdurende niets, voor een leven dat veel te vroeg beëindigd was, dat nog lang niet ten volle was geleefd.''

Naast de verhaallijnen over Coburg in 1949 en tijdens de oorlog, zijn er ook verhaallijnen over de twee priesters die werken in het omstreden internaat Sint Norbertus. Een van de verhaallijnen gaat over de oude priester Felix, die de kinderen in het internaat zoveel mogelijk probeert te helpen, maar zelf nog steeds getraumatiseerd is door zijn tijd als soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een andere verhaallijn gaat over de jonge priester Anselmus met een zwak gestel en albino-uiterlijk, die maar niet geaccepteerd wordt door de andere priesters omdat hij in dienst is getreden om de oorlog te ontvluchten. Anselmus heeft de zware taak om voor zesendertig ernstig gehandicapte kinderen te zorgen.

Weber heeft een fijne beschrijvende schijfstijl met veel aandacht voor historische details. De spanning in Tot stof zit vooral in de personages en niet in actiescènes. Weber weet een schrijnende werkelijkheid neer te zetten, die langzaamaan steeds beklemmender wordt. Een goed voorbeeld hiervan is de ruwe en soms barbaarse manier waarop de gehandicapte kinderen worden verzorgd.

Tot stof is een spannende historische thriller. De thriller behandelt een donker stukje uit de vaderlandse geschiedenis. Weber schetst een boeiende, grauwe werkelijkheid waarvan je zou hopen dat deze niet heeft bestaan.