Recensie: Verbannen RECENSIE

Recensie: Verbannen - Ciler Ilhan

Snoeihard en confronterend

Wie leeft, moet soms lijden. Geweld is iets van alledag. Çiler Ilhan beschrijft in haar verhalenbundel Verbannen de vele verhalen van mensen die lijden, mensen die kennis hebben mogen maken met geweld. En daarmee maakt ze indruk. Verbannen is snoeihard, meedogenloos en nietsontziend.

In vijf delen beschrijft Ilhan zeer uiteenlopende verhalen over diverse mensen en dieren die op een of andere manier te maken hebben met geweld. Ze start haar relaas met het verhaal van Zobar en Başa; de jongeren die hun stad moesten verlaten: 'Kom hier, jij met je mooie ogen, late we van onszelf ons huis maken.' Vervolgens trekt ze langs talloze mensen, om vanuit hun perspectief de kijk op de situatie te tonen. Mishandeling, eerwraak, binnenvallende soldaten, zelfmoord onder vrouwen; geen onderwerp blijft daarbij onbesproken. Tegen het einde keert Ilhan terug naar Zobar en Başa en laat ze zien wat het geweld heeft gedaan.

Verbannen maakt indruk. De belangrijkste oorzaak daarvan lijkt te liggen in het door Ilhan gekozen perspectief en het door haar gebruikte taalgebruik. Vrijwel alle verhalen worden beschreven vanuit het ik-perspectief. Het blijkt een middel om de lezer naar de hoofdpersoon toe te werken. En dat werkt: of het nou een moordenaar, een slachtoffer of een omstander is: keer op keer voelt de lezer met het personage mee.

Daarbij versterkt de toonzetting van Ilhan. Met een harde toon waarbij ze niets ontziet en meedogenloos is, verrast en shockeert ze: 'We hebben mijn zusje gewurgd; elke nacht droom ik erover!' De verhalen vormen geen stilistische hoogtepunten; Ilhan beschrijft rechttoe rechtaan wat er aan de hand is en verkiest daarbij niet altijd de stilistische pracht boven de simpele taal. Dit lijkt echter júist goed te werken. De harde toon laat de wanhoop van de personages zien. Niemand is écht gelukkig in zijn situatie.

Binnen de verhalen haalt Ilhan allerlei actuele problemen aan. Ze bespreekt zelfmoord onder buitenlandse vrouwen, bespreekt de problemen met de soldaten, haalt de Jihadstrijders aan en komt naar voren met de geschiedenis van Srebrenica of Irak. Elke keer weet ze daarbij een bijzonder personage uit te kiezen als basis. Waar het de ene keer het slachtoffer is, is het de andere keer een moordenaar, terwijl het een derde keer een hond is. Dit laatste blijkt in eerste instantie goed gekozen, maar naar mate meerdere verhalen vanuit zo'n perspectief beschreven wordt, neemt de kracht af. Ilhan verrast niet meer en de verhalen worden 'gewoon'.

En dat blijkt dan ook meteen het grootste euvel in deze verhalenbundel. De hoeveelheid drama, verdriet en de wanhoop is zo groot dat het de lezer afstompt. Waar de eerste verhalen stuk voor stuk indruk maken, zijn de laatste verhalen niet meer dan een zoveelste in de rij. De roep om hulp is helder, al na de eerste delen; er hoeft niet meer mee.

Tegen het einde van Verbannen is de lezer overladen met verhalen vol geweld en vol verdriet. Het ene verhaal is nog gruwelijker dan het andere. Indrukwekkend? Jazeker. Maar te veel van het 'goede'? Dat ook. De helft had hetzelfde effect kunnen creëren. 

Dit was de Chicklit.nl recensie van Verbannen - Ciler Ilhan