Recensie: De kunst van het verdwijnen RECENSIE

Recensie: De kunst van het verdwijnen - Sarah Domogala

'Ik zou nu kunnen opstaan. Ik zou naar hem toe kunnen lopen en me overgeven. Hij zou zijn armen om me heen kunnen slaan. En anders zou zijn vriendin dat wel doen als ze morgen komt. Misschien zouden ze het begrijpen. Me vasthouden en troosten en terug naar Amsterdam brengen, inzien hoezeer ik hulp nodig heb. Maar de zwarte taxi is al gestopt en hij stapt in. Mijn enige kans op veiligheid rijdt de straat uit.'

Het zijn misschien wel de meest intieme woorden van De kunst van het verdwijnen. Sarah Domogala beschrijft in krap 240 bladzijden hoe iemand in deze wereld zichzelf kan verliezen en afstevent op een burn-out. Net als in het echte leven kijk je als lezer toe en wacht je af tot ze omvalt. Schrijnend, maar realistisch. 

Domogala beschrijft het leven van de succesvolle Sarah. Op het moment dat de lezer haar leert kennen, is ze een topregisseur die omkomt in haar werk. Ze is bij een feest in Amsterdam, maar zal vrijwel direct vertrekken. Dan komt ze plotseling stil te staan. Haar leven stopt en een burn-out is ingevallen. Vervolgens keert Sarah terug naar perioden uit haar verleden. Ze showt de lezer wat er gebeurde toen haar ouders scheidden, hoe ze zich verzette tegen de wereld in de pubertijd en hoe ze zich voelde toen ze in Amsterdam ging studeren. Als lezer zie je haar succesvoller worden en tegelijkertijd langzaam afglijden naar de afgrond. Stoppen kun je haar niet. Lijdzaam wacht je af tot het moment van vallen komt. 

Hoewel Domogala in De kunst van het verdwijnen niet veel nieuwe of andere thema's belicht, weet ze op een of andere manier toch de aandacht te trekken. Sarah heeft een leven dat allesbehalve onbekend is: haar ouders scheiden als ze jong is, zij voelt zich een buitenbeentje, vertolkt dat in 'ruig' pubergedrag en verdwijnt uiteindelijk naar Amsterdam. Daar blijkt ze succesvol te zijn, iets wat haar grijpt. Vervolgens komt ze erachter dat ze eigenlijk niet meer terug kan en dat ze over haar grens is. Helaas lijkt het dan te laat. 

Toch is het dít verhaal dat de lezer bij zijn strot grijpt. De oorzaak lijkt zich op meerdere vlakken te bevinden. Allereerst is het verhaal van De kunst van het verdwijnen akelig herkenbaar. Eenieder zal zich op een of andere manier wel in Sarah kunnen vinden, al is het maar als buitenstaander. En dat gaat verder dan alleen de dingen die zij meemaakt. Haar gevoelens en gedachtegangen – die uitgebreid aan bod komen in het boek – zijn misschien nog wel herkenbaarder dan de gebeurtenissen, iets wat confronteert. 

Tegelijkertijd speelt ook de langzame glijtocht naar de afgrond van Sarah een belangrijke rol in de succesfactor. Als lezer zie je in een van de eerste bladzijden al dat het niet goed af zal lopen met onze Sarah, maar Sarah zelf dendert 'vrolijk' door. Dit legt een bepaalde druk bij de lezer die indruk maakt: je wilt ingrijpen, maar kunt niets. Je wilt haar wakker schudden, maar kunt haar niet aanraken. Op die manier ontstaat een indringend verhaal dat je ondanks de voorspelbaarheid niet weg wilt leggen.

Ten slotte komt het zeer goed beschreven verhaal heel dichtbij. Domogala laat Sarah dingen zeggen die vaak gedacht worden, maar meer nog onuitgesproken blijven: 'Het leven dendert door, en net nu ik een documentaire heb afgerond neemt mijn werk een vogelvlucht. Ik vlieg van stad naar stad, van opdracht naar commercial en van paniekaanval naar paniekaanval. Zit vol enthousiasme bij grote namen aan tafel en vraag me ondertussen of ("af" red.) hoe het verder moet.' De gedachtegangen en gevoelens van Sarah spelen de hoofdrol en vertolken de eigenlijke wil: soms duidelijk, direct, soms afwachtend en stilletjes, soms verdrietig en soms sterk. Ze laten de Sarah die iedereen in zich heeft zien. 

Recensie: De kunst van het verdwijnen - Sarah Domogala