Recensie: De fenomenale meerval RECENSIE

Recensie: De fenomenale meerval - Alfred Birney 

'Zijn allermooiste verhalen'. Deze woorden sieren de achterflap van De fenomenale meerval van Alfred Birney. In een kleine twintigtal verhalen neemt hij de lezer mee naar zeer uiteenlopende werelden, schokt hij, verbaast hij en emotioneert hij. In hoeverre het écht zijn allermooiste verhalen zijn, weet niemand. Echter, dát het prachtige verhalen zijn, staat buiten kijf. Birney laat zich van een van zijn sterkste kanten zien.

Dat de bundel zeer gevarieerd is, blijkt al na het lezen van de eerste verhalen. De eerste vijftal verhalen worden beschreven vanuit het personale perspectief en gaat over zeer diverse personages. Zo maakt de lezer kennis met Monté die geobsedeerd raakt door zijn meervallen en één van zijn leerlingen. Daar tegenover staat vader Emile die zijn dochter, Beatrice, na de scheiding met zijn vrouw nog maar weinig kan zien. Joe gaat met een journalist naar Mauritius en ziet daar een jong meisje contact maken met schildpadden. Met Huurmoordenaars shockeert Birney: 'Dat was waar, net zoals dat ondeelbaar sidderend ogenblik, toen hij in haar kwam, het pistool tegen zijn slaap voelde en van opwinding voortijdig zijn zaad verloor, tegelijk met zijn aan flarden geschoten geheugen.'

Een tweede rij verhalen wordt beschreven vanuit het ik-perspectief en een aantal verhalen daarvan lijken het leven van Birney zelf aan te gaan. Zo schrijft hij in Drie benen over het logo op de ketjap dat hem aan zijn familie deed denken en haalt hij in Klepel en De heldin van zaal VI het leven in het internaat aan. 

Bijzonder in De fenomenale meerval is de plaats van de Sonatine, aan het eind van de verhalenbundel. Dit langere verhaal – bestaand uit drie delen – keert steeds verder terug in de tijd en laat personages of gebeurtenissen uit eerdere verhalen terugkomen, maar laat de lezer vanuit een ander perspectief kijken. Op die manier creëert Birney iets bijzonders: een ronde cirkel die niet helemaal rond is. Veel wordt behandeld, maar niet alles.

De fenomenale meerval blijft je bij. De gevarieerdheid van de verhalen, de heerlijke herkenbaarheid van sommige verhalen tegenover de bijzondere vernieuwing in andere verhalen en de aantrekkelijke schrijfstijl hebben een positieve werking. Ze zorgen ervoor dat de lezer verhaal na verhaal opnieuw een (fictieve) wereld inglijdt, om een klein deel van het leven daar mee te mogen maken. De af en toe kritische blik in de verhalen zorgt voor nieuwe standpunten en inzichten: 'Gaat er niet veel verloren zodra je iemand een naam geeft? Sterft het onbenoemde niet achter zoiets dominants als een naam?'

Al met al lijkt de verhalenbundel van Birney vooral succesvol vanwege de toegankelijkheid van de verhalen. Elke lezer zal zich in één van de verhalen kunnen herkennen. Of het gaat om de gescheiden vader bij wie de dochter de enige vorm van structuur betekent, of om Bianchi die een belangrijke rol binnen de sportgroep lijkt te vervullen: elk verhaal bevat wel iets of iemand waar je je in zou kunnen herkennen. Birney plaatst herkenbare elementen in een niet-herkenbare wereld óf gebruikt een herkenbare wereld om te shockeren. Dát maakt zijn bundel écht krachtig. De fenomenale meerval is een pareltje om te lezen.

Recensie: De fenomenale meerval - Alfred Birney