Recensie: De passie volgens G.H. RECENSIE

Recensie: De passie volgens G.H. – Clarice Lispector 

Wanneer het dienstmeisje vertrekt besluit de welgestelde kunstenares G.H. de kamer van het meisje schoon te maken. Het vertrek is echter brandschoon op een kakkerlak na. Dit gruwelijke insect beweegt zich tussen de kastdeur en in een vlaag van paniek volgt er een genadeklap. De kakkerlak bezwijkt langzaam. Het zien sterven brengt zoveel teweeg dat ze twijfelt aan de zin van het leven.

G.H. zijn de initialen van een fictief personage. Er is weinig bekend over de achtergrond van de kunstenares. Wie G.H. precies is, is minder belangrijk voor het verhaal. De prioriteit van de schrijfster is het achterhalen van de werkelijkheid. In een indrukwekkende monoloog sleept ze ons mee in haar zoektocht naar de identiteit van haar diepste leven.

Geschreven vanuit de ik-vorm spreekt de schrijfster continue een jij aan. Ook wie de jij is laat ons echter raden. Is het de lezer? Een geliefde? Of God? Een ieder kan hier zijn eigen invulling aan geven.  

De kakkerlak wordt veelal gezien als een laag soortig insect. Een dier wat volgens de wetenschap al voor de dinosaurus op de wereld rondkroop. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze kakkerlak niet voor niets werd gekozen om de vertwijfeling over alles in het leven zichtbaar te maken. Het eirond vormige dier werd immers volgens de bijbel als onrein gezien. En een ieder die het had aangeraakt zou evenwel onrein zijn. Waarom had de bijbel zoveel nadruk gelegd op de onreinen? Waarom, terwijl zij toch ook net als alle andere waren geschapen? Er zijn geschapen dingen die nooit mooi zijn geworden en hetzelfde zijn gebleven als op het moment dat zij werden geschapen. Kunnen we hier de les uittrekken dat wanneer de mens geen geestelijke groei doormaakt, ze als minderen worden gezien? 

Volgens G.H. verschilt het lijden bij het sterven van de kakkerlak niet veel van dat bij de mens.

Uit de gruwelijke beschrijving van het creperen van de kakkerlak in De passie volgens G.H., rest ons de hoop dat wij hiervan bespaard zullen blijven.

De passie volgens G.H. geschreven door Clarice Lispector is een roman voor de gevorderde lezer. Je zou het kunnen vergelijken met een restaurant voorzien van twee Michelinsterren. Eet je graag bij een bistro dan is daar natuurlijk niets mis mee, maar wie zich echt wil laten verrassen door culinaire hoogstandjes en smaaksensaties, kiest voor het sterrenrestaurant. De hoogstandjes van Clarice Lispector toont zich hier door de invulling van taal. Laag voor laagje pelt ze de werkelijkheid af. De realiteit stort als het ware ineen. Alle zekerheden laat ze tot puin verbrokkelen. Tot er alleen een overweldigende stilte overblijft.

Die stilte vertaalt zich ook wel in een mystieke ervaring. Een waarneming van het bewustzijn dat voorbij de menselijke perceptie gaat. Een openbaring gevolgd door nieuwe inzichten, brengt een totale persoonsverandering teweeg. 

Recensie: De passie volgens G.H. – Clarice Lispector