Recensie: Aal onder water RECENSIE

Recensie: Aal onder water – Ali Zamir

Aal is een zeventienjarig meisje dat vastgeketend zit aan het strenge regime van haar vader Weetal. Zoals de naam al zegt, denkt Weetal dat hij alles weet, maar niets is minder waar. Terwijl Weetal de rest van het eiland de les leest, breekt Aal los. Ze probeert haar eigen weg te vinden, zelfs als ze er alleen voor staat. Op die laatste dag, kijkt ze terug op haar leven en vertelt ze haar verhaal.

Aal onder water is de debuutroman (2016) van Ali Zamir, waarmee hij zeer succesvol was. Zo is het boek onder andere gekroond met Prix Senghor voor beste Franstalige debuutroman. De roman speelt zich af op het eiland Anjouan, een van de vier eilanden van de Comoren in de Indische Oceaan, waar Ali Zamir zelf ook opgegroeid is. Jarenlang proberen bewoners illegaal het eiland te verlaten, zo ook Aal. In Aal onder water vertelt Aal haar levensverhaal, terwijl ze kopje onder gaat.

De schrijfstijl in Aal onder water is dan ook aangepast aan de omstandigheden van Aal, verdrinkend in het water. De schrijfstijl is vluchtig en chaotisch. Het verhaal bestaat uit één lange zin, alsof het haar laatste ademtocht is. Door middel van komma’s en witregels worden de verhalen opgesplitst en worden er rustmomenten gecreëerd. 

De chaos is verbonden aan de blinde paniek van Aal. Ze weet haar eigen naam niet meer, ze weet niet meer hoe oud ze of hoe ze in het water terecht gekomen is. Haar verhaal vertellend, hoopt ze de antwoorden te vinden op haar vragen. De verhalen zitten inhoudelijk goed in elkaar, maar helaas is de uitwerking langdradig. Er zijn heel veel herhalingen, die enerzijds haar wanhoop en hulpeloosheid uitdrukken, maar anderzijds het tempo van het verhaal teniet doen.

Ook voorziet Aal constant haar eigen verhaal van commentaar. Dit leest heel lastig. Ze maakt gebruik van onlogische en niet kloppende vergelijkingen om haar verhaal beeld te geven, maar ook deze belemmeren het leesplezier. Omdat Aal het verhaal vertelt, is het ook geschreven in spreektaal, wat het leesgemak niet bevordert.

Toch maakt de inhoud van haar verhalen een hoop goed. Aal schetst een goed en realistisch beeld van haar maatschappij, waarbij de generatiekloof tussen jong en oud wordt benadrukt. Er wordt een stem gegeven aan de mensen die je anders niet hoort, omdat ze altijd overschreeuwd worden door de grote menigte. En er wordt een nieuwe kijk op het leven geïntroduceerd.  

Al met al is Aal onder water van Ali Zamir een bijzonder boek. Het is een schreeuw om aandacht voor de barre omstandigheden waarin Aal en met haar vele andere leven. De grote lijnen in het boek zijn heel intrigerend en ook de nauwe verwevenheid tussen de schrijfstijl en de climax zit goed in elkaar. Maar in de uitwerking heeft Ali Zamir wat steekjes laten vallen, wat ten koste gaat van het leesgemak. 

Recensie: Aal onder water – Ali Zamir