Recensie: Fair play RECENSIE

Recensie Fair Play – Tove Jansson

Het boekje Fair Play van de bekende Finse auteur Tove Jansson is een eigenzinnige roman die al in 1989 voor het eerst verscheen in Zweden onder de naam Rent Spel. Eindelijk is het boek nu ook vanuit het Zweeds naar het Nederlands vertaald, zodat ook wij kunnen genieten van de heerlijke en korte verhalen over twee eigenzinnige vrouwen op leeftijd. Mari en Jonna wonen in hetzelfde appartementencomplex in Helsinki, beiden creatievelingen, en delen al jarenlang lief en leed met elkaar. Ze delen hun werk, hun ideeën, hun sores en gedachten. De vriendschap die zij delen is bijzonder en bovenal ook bewonderenswaardig. Mari en Jonna delen een bepaald respect voor elkaar dat alleen maar als voorbeeld kan dienen voor vergelijkbare vriendschappen.

Jansson schreef het proza Fair Play terwijl ze al in de zeventig was. Het boek is bijna biografisch geschreven en, wie het voorwoord ook daadwerkelijk eerder leest, zal aan de schrijfwijze herkennen dat de verhalen over Mari en Jonna herkenbaar doet aanvoelen. Jansson heeft Fair Play dan ook gebaseerd op een vergelijkbare relatie die zij heeft gehad met een andere kunstenares. In dit werk draagt ze de boodschap over dat een goede vriendschap veel dieper gaat dan slechts gebeurtenissen met elkaar delen of iets samen ondernemen. Jansson maakt de lezer door middel van korte verhalen duidelijk dat goede vriendschap ook gaat om de mindere kanten van elkaar accepteren. Tijdens het lezen krijg je bij Jonna, de kunstenares, sterk het gevoel met een eigenzinnig karakter te maken te hebben die steeds weer laat weten wat ze wel en niet wil. Mari, schrijfster, is rustiger van aard, volgzamer en denkt meer na over het verleden en heden. De vriendinnen vullen elkaar aan en houden elkaar in balans. Ze kibbelen wat af, maar zoeken elkaars aanwezigheid ook constant weer op.

‘Aha,’ zei Mari, ‘het wordt een Wild West hier. Is het een B-western?’
‘Ja. Een vroege klassieker.’
Het was vrij koud in de kamer, Mari sloeg de deken om zich heen. ‘Wanneer komt hij erop?’
‘Eigenlijk,’ zei Jonna, ‘eigenlijk zou het nog beter zijn als ik hem alleen kon kijken.’
‘Ik beloof dat ik geen woord zal zeggen.’
‘Ja, maar ik weet wat je denkt en dan kan ik me niet concentreren.’

Dit fragment is kenmerkend voor de omgang van de twee personages. Eerlijkheid staat voorop, maar ook de behoefte om elkaar op te zoeken. Jansson heeft Fair Play op een verfrissende en heldere wijze geschreven, met een vleugje filosofisch gedachtegoed. Korte zinnen en interactie kenmerken de schrijfstijl, wat ervoor zorgt dat je nauwelijks doorhebt dat je het hoofdstuk alweer bijna uit hebt. De hoofdstukken die elk een eigen verhaal vertellen zijn slechts kort, maar elk hebben ze hun eigen moraal en onthult Jansson de lezer weer een stukje meer van de karakters en vertelt het meer over het thema van dit boek, vriendschap. Fair Play is zo overtuigend geschreven dat het geenszins als fictie aanvoelt, maar echt over twee volwassen vrouwen en hun connectie.

Fair Play is een simpelweg een leuke, inspirerende en filosofische roman die helaas weer veel te snel klaar is. We zouden nog veel meer verhalen kunnen lezen over deze twee eigenzinnige, kibbelende en bovenal lieve dames die het beste met elkaar voor hebben. Jansson geeft de lezer tools om over na te denken en ze laat je overgaan tot een of meerdere realisaties. Het leven hoeft namelijk niet overvol gestopt te worden met activiteiten en mensen; één goede relatie is zo veel beter dan tientallen oppervlakkige. En wanneer je beste vriendin haar droom lijkt uit te komen… dan gun je haar het allerbeste, ondanks het gemis.

‘Het is waarschijnlijk beter om het aanbod af te slaan’, herhaalde Jonna. Mari zei: ‘Niet doen. Ik denk dat het wel in orde komt.’ ‘Denk je? Denk je dat echt?’ ‘Ja. Ik heb veel tijd nodig voor deze illustraties. Ze moeten goed worden.’
(…) Mari luisterde maar met een half oor, een spannende gedachte begon vorm te krijgen; de mogelijkheid om alleen te zijn, helemaal in je eentje, in alle rust en vol verwachting, bijna een soort dwaasheid die je je kunt permitteren wanneer je gezegend bent met liefde.'

Recensie Fair Play – Tove Jansson