Recensie: De aardappelcentrale RECENSIE

Recensie: De aardappelcentrale - Atte Jongstra

In zijn nieuwste roman De aardappelcentrale vertelt Atte Jongstra het verhaal van Chris Holtser. De verteller van het boek ontmoet bij toeval de hoogbejaarde Holtser en ontvangt van hem een stapel aantekeningen over zijn leven in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam. De verteller besluit hier een boek van te maken.

Holtser is beeldhouwer, maar gaat, om de arbeidsdienst te ontwijken, werken bij het archief waar hij verantwoordelijk is voor de afdeling gedenktekens onder toeziend oog van een NSB’er. Ondertussen brengt hij ook veel tijd door bij een groep kunstenaars die een nogal losbandig leven leiden: veel seks (“Bij elke oorlog gaat het zo: de mensen copuleren zich er doorheen”), feestjes en geld verdienen met zwarte handel. Aan het eind volgt een vlucht uit Amsterdam waarbij hij in het zuiden en in België terechtkomt waar hij als tolk meegaat met een groep mannen die schade aan monumenten inventariseren.

De aardappelcentrale is opgebouwd uit een aantal delen waarin de uitwerking van de aantekeningen van Holtser afgewisseld worden door korte fragmenten in het heden waarbij de verteller contact opneemt met Holtser voor aanvullingen wanneer informatie ontbreekt of onduidelijk is. Het blijft overigens voor ons als lezer de vraag wat nu werkelijkheid is en wat fictie. Iets wat kenmerkend lijkt voor het werk van Atte Jongstra.

De schrijfstijl van Atte Jongstra is luchtig en beeldend, en daarnaast ook humoristisch. Dit maakt het boek prettig leesbaar. In het eerste deel zijn veel krantenknipsels opgenomen over gedenktekens, die op zichzelf soms wel grappig waren maar waarbij het nut voor het verhaal niet altijd duidelijk was.

De aardappelcentrale is geen klassieke oorlogsroman over ‘goede’ of ‘foute’ mensen en daden, maar juist over de groep er tussenin. Holtser probeert de oorlog zo soepel mogelijk te overleven, waarbij hij zo nodig schippert tussen de goede en foute kant, zolang dat in zijn eigen belang lijkt. Hoewel dit een interessant perspectief is, is het ook wat gewaagd en maakt het dat het boek wellicht niet door het brede publiek gewaardeerd wordt. Mij persoonlijk sprak het minder aan, mede doordat ik weinig sympathie kon voelen voor de hoofdpersoon en door het losbandige gedrag van de kunstenaarsgroep.   

Voor de liefhebbers van het werk van Atte Jongstra is dit boek waarschijnlijk een aanrader. De aardappelcentrale is een vermakelijke en prettig leesbare biografie, maar het onderwerp/perspectief moet je aanspreken. Vanwege de schrijfstijl krijgt De aardappelcentrale toch drie hartjes.

Recensie: De aardappelcentrale - Atte Jongstra