Recensie: Het gouden uur RECENSIE

Recensie: Het gouden uur – Whitney Scharer

In Het gouden uur vertelt Whitney Scharer over de periode dat fotomodel en later fotograaf Lee Miller (1907-1977) in Parijs samenleefde met kunstfotograaf Man Ray (1890-1976). De naam ‘Lee Miller’ doet misschien minder belletjes rinkelen dan de naam ‘Man Ray’. Desalniettemin zou Miller na haar tijd in Parijs uitgroeien tot gerenommeerd fotograaf. Bekend werd ze met name door haar reportages tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen ze meereisde met het geallieerde leger na de landing in Europa op D-Day. Ze fotografeerde onder meer in de concentratiekampen Buchenwald en Dachau, iets dat haar niet in de koude kleren ging zitten.

In Het gouden uur flitsen zo nu en dan fragmenten voorbij uit Millers tijd als oorlogsfotograaf. Maar het verhaal gaat met name over haar relatie met Man Ray. Miller vestigt zich in 1929 na een korte carrière als fotomodel in Parijs om zich daar te ontwikkelen als kunstenaar. De eenzaamheid als Amerikaanse zonder contacten in deze grote Franse stad valt haar zwaar. Tot ze de fameuze Man Ray ontmoet, oprichter van de Amerikaanse tak van de dada-beweging. Als zijn assistente leert Miller steeds meer over fotografie en hun intensieve contact groeit uit tot een gepassioneerde relatie. Maar is het wel mogelijk zelf een carrière op te bouwen als je zo intensief samenwerkt en -leeft met een beroemd kunstenaar?

Whitney Scharer studeerde kunstgeschiedenis en Engelse literatuur, is designer en publiceerde eerder een aantal korte verhalen. Het gouden uur is haar debuutroman. Ze werkte er vijf jaar aan en heeft zicht grondig verdiept in haar onderwerp. Dat is te merken. Scharer brengt niet alleen het Parijs van eind jaren ’20 tot leven. Ze heeft zich ook verdiept in Millers periode als oorlogsfotograaf en beschrijft zelfs tot in detail de boerderij in East Sussex waar ze in 1949 ging wonen. Beeld zal in haar onderzoek een belangrijke rol gespeeld hebben; regelmatig haalt ze foto’s aan van Miller of Ray, die je als lezer op internet erbij kunt zoeken. Opvallend, maar absoluut niet storend in een boek dat gaat over fotografie.

Helaas is deze aanpak ook meteen een zwakte van Het gouden uur. Scharer is bijzonder goed in beschrijvingen en heeft daarvoor ook het perfecte onderwerp – of andersom: het beschrijven van het Parijs van de jaren ’20 en levens van Miller en Ray vloeien eenvoudig samen tot een vertelling. Maar op een gegeven moment gaat het wel wat kriebelen bij het volgende bebloemde kopje dat met zorg op een kwetsbaar dun schoteltje teruggezet wordt. En dit soort details doen niets voor de personages. Het was voor Scharer duidelijk makkelijker te vertellen over wat ze met bronnen kon onderbouwen dan om de psychologie van haar personages uit te werken.

Dat is natuurlijk sowieso de grote uitdaging van historische fictie: het tot leven brengen van mensen die echt bestaan hebben zonder dat je ooit kunt weten wat deze mensen precies van dag tot dag gedaan hebben of zelfs gedacht hebben. Scharer doet een aardige poging die leuk wegleest, maar van Miller ben je als lezer na de laatste pagina van Het gouden uur minder onder de indruk dan de bedoeling geweest zal zijn. Over Ray weet je eigenlijk niet meer dan dat het een vervelend man moet zijn geweest. En dat is, ondanks de paar uur leesplezier die dit boek zeker geeft, toch jammer.

Recensie: Het gouden uur – Whitney Scharer