De hemel boven Lima - Juan Gómez Bárcena RECENSIE

Recensie: De hemel boven Lima - Juan Gómez Bárcena

De hemel boven Lima speelt zich af in het Peru van 1900. In de hoofdstad Lima wonen Carlos en José, twee vrienden uit welgestelde families. Beiden studeren rechten omdat dat door hun omgeving wordt verwacht. Hun ambities liggen echter ergens anders: op hun zolderkamers doen ze alsof ze dichters zijn. Daar schrijven ze verzen en verzinnen ze literaire rollen voor voorbijgangers. De grote held van het tweetal is de Spaanse dichter Juan Ramón Jiménez. In de hoop hem te kunnen overtuigen een gesigneerd exemplaar van zijn nieuwste dichtbundel aan hen toe te sturen, bedenken ze een fictieve vrouw genaamd Georgina Hubner. In haar naam schrijven ze brieven aan de dichter. Er komt een correspondentie op gang die steeds persoonlijker en intiemer wordt. Wat zijn de consequenties van hun literaire spel?

Juan Gómez Bárcena heeft literatuurwetenschap, geschiedenis en filosofie gestudeerd en dat is overduidelijk wanneer je De hemel boven Lima leest. De auteur behandelt in zijn debuutroman een grote hoeveelheid literaire en filosofische vraagstukken, tegen een historische achtergrond waarin feiten en fictie met elkaar worden verweven. Uiteraard is literatuur een belangrijk thema. Proza en poëzie worden tegenover elkaar geplaatst en vergeleken; schrijverschap en creatiedrang worden besproken. Dit doet de auteur in zorgvuldige bewoordingen. ‘Het zijn niet wij die de romans schrijven, het zijn de romans die ons schrijven,’ beweert één van de personages bijvoorbeeld – een stelling waar je lang over kunt nadenken. Soms wordt het verhaal zelfs metapoëtisch: de auteur reflecteert op (zijn eigen) schrijverschap, zoals op de helft van het boek, waar een advies wordt gegeven ‘over de centrale bladzijden van iedere roman en hoe daarin iets bijzonders moet gebeuren’.

Het boek heeft weinig actie. Voor lezers die houden van een stevige plot en dynamische verhaallijnen is De hemel boven Lima dus niet de beste keuze. Centraal staan enerzijds het opbouwende contact tussen de Spaanse dichter en de fictieve Georgina en anderzijds de bekoelende relatie tussen de twee hoofdpersonages Carlos en José. Dit gegeven wordt interessanter wanneer je je bedenkt dat de plot is gebaseerd op een vermoedelijk waargebeurd verhaal: de Spaanse dichter Jiménez, die in 1956 de Nobelprijs voor de Literatuur won, zou inderdaad hebben gecorrespondeerd met een niet-bestaande vrouw.

Het verhaal wordt beschreven vanuit het perspectief van een alwetende verteller in de derde persoon. Dit zorgt er met name aan het begin voor dat je als lezer afstand voelt tot de personages. Daarbij moet gezegd worden dat de karakters van Carlos en José gedurende het verhaal steeds duidelijker en eigener worden. Langzaam ontwikkelen hun persoonlijkheden zich zodanig dat ze met elkaar in conflict raken. Daardoor wordt de verhaallijn spannender en interessanter.

Af en toe onderbreekt de verteller zijn verhaal over het literaire spel van Carlos en José met beschrijvingen van de onrust in het twintigste-eeuwse Lima, waarin arbeiders staken en de straat opgaan voor hun rechten. De kloof tussen de welgestelde rechtenstudenten en het gewone volk wordt pijnlijk duidelijk wanneer Carlos en José voorzichtig in contact komen met linkse politiek – maar alleen als het hen uitkomt. Soms gunt de auteur ons een blik in het leven van andere personages, zoals het hoertje dat Carlos regelmatig bezoekt. Deze passages zijn op een beschouwende manier beschreven, die misschien niet elke lezer aanspreekt.

De hemel boven Lima is een roman waarin weinig gebeurt, maar veel wordt verteld. De schrijfstijl is misschien niet voor iedereen weggelegd, maar de auteur verdient zeker bewondering voor de manier waarop hij het kleurrijke Lima tot leven weet te brengen. Met De hemel boven Lima zet Juan Gómez Bárcena een langzaam opbouwend drama neer, rijk gevuld met filosofische en literaire vraagstukken.

Recensie: De hemel boven Lima - Juan Gómez Bárcena