Ogen van Tijgers - Tonke Dragt RECENSIE

Recensie: Ogen van Tijgers - Tonke Dragt

Ogen van Tijgers van Tonke Dragt is geschreven in 1982; maar als alle boeken van Tonke Dragt eigenlijk tijdloos. Ze worden dan ook nog steeds opnieuw uitgebracht en wederom gelezen door de nieuwe generatie jeugd.

In 1969 schreef Tonke Dragt Torenhoog en Mijlen breed:

Er zijn geen wouden meer op Aarde, alleen nog steden... Er zijn geen wilde dieren meer, alleen nog robots... Jock Martijn was planeetonderzoeker, eerst op Mars en later op Venus. Op Venus zijn er grote tropische rood groene wouden, die mensen bijna gek maken omdat ze de indrukken en de extreme warmte niet aan kunnen. Onderzoeker Edu Jansen ontdekte dat er ook menselijke wezens wonen op Venus en dat de wouden heel anders benaderd moesten worden. Niet op de kille klinische manier van de Aardse onderzoekers, maar met empathie en open mind. Letterlijk open mind, want de wezens van Venus, of Afroi zoals de bevolking het noemt, zijn telepathisch. Edu laat de andere onderzoekers kennismaken met de wouden en de Afroini. De meesten ervaren het als een prachtige bevrijdende gebeurtenis, maar Jock Martijn kan het niet aan. Zeker als blijkt dat hij heel ontvankelijk is voor het gedachtelezen. Hij wordt ontslagen en keer terug naar Aarde. Dit is de voorgeschiedenis van Ogen van Tijgers.

In Ogen van Tijgers wordt het verhaal van Jock verder verteld. Terug op Aarde is Jock kunstschilder geworden en werkt hij als creatief begeleider voor een groep probleemjongeren. Daar leert hij de 16 jarige Bart Dogan kennen, een speciale jongen die erg opstandig is. Maar Jock merkt al gauw dat er meer met Bart aan de hand is. De Aarde is heel anders dan nu. Het is een science fiction maatschappij. Eén groot verstedelijkt gebied met een Wereldregering. Robots bedienen je. Geen vrij verkeer, woongemeenschappen, iedereen in gelijkwaardig en de Dienst Algemeen Welzijn bepaalt wat wel en niet mag en zij zorgen dat iedereen krijgt wat ze nodig hebben. Armoede en rijkdom zijn er niet meer. Maar of dat zo ideaal is.... Jock is niet gelukkig. Hij heeft wouden gezien en vrijheid ervaren en hij kon er toen niet mee omgaan, maar hij voelt zich ook niet meer thuis in de maatschappij op Aarde. De afstandelijkheid tussen mensen, het gemis aan werkelijk contact, een D.A.W. die bepaalt hoe en wat en wanneer.... Jock zoekt contact met zijn halfzusje Anna, nadat hij zich heel onrustig voelt. Hij bezoekt haar in haar huis, waar ze woont met een poes. Een poes is heel zeldzaam, want dieren zijn er niet veel meer. Hij vindt het echter moeilijk om lang bij Anna te zijn, want eigenlijk is hij verliefd op Anna op een manier die niet gepast is. Bovendien voelt  Anna dingen aan, bijna alsof ze de toekomst kan voorspellen en dat vindt Jock ongemakkelijk. Eenmaal weer thuis schildert Jock ineens vanuit het niets twee ogen, goud en indringend: Ogen van Tijgers.... Als dan ook nog de expeditie van Venus terugkomt en Jock ineens telepathisch contact heeft met Edu weet hij dat zijn onrust verklaard is en dat zijn leven op een keerpunt is gekomen. Kiest Jock voor gevoel en empathie of voor afstand en kilte. Moet niet heel de maatschappij veranderen en kiezen voor meer gevoel en samenwerking met elkaar. Moet de mensheid niet wat wilder worden: niet langer een huispoes zijn, maar meer een verwilderde kater met ogen van tijgers....

Ogen van Tijgers is eigenlijk een psychologische roman voor de jeugd. Tonke Dragt weet op subtiele wijze de onrust en het innerlijk conflict van Jock te beschrijven. Hij verandert, maar de wereld om hem heen verandert ook. De Aarde is te vol. Er is geen leefruimte meer. De mensen moeten verplaatst worden naar de Buitenwerelden. Naar Venus...maar nu blijkt Venus al bewoond te zijn. De Aardse mensheid is blind en doof voor elkaar. Waar eerst afstandelijkheid, computers en robots heersten komt nu de invloed van de Afroini de maatschappij omgooien, zachter maken. Maar dat moet subtiel en langzaam van binnenuit komen en gestimuleerd door Edu en zijn bondgenoten, zoals Jock, Anna, Bart en meneer Akke , want het D.A.W. geeft het roer niet zomaar uit handen. De Wereldregering wil geen mensen die uit de pas lopen, want dan ontstaat er chaos. Maar als gevoel en saamhorigheid er onder gaan lijden. Als rekening houden met elkaar en met bewoners van andere planeten niet meer belangrijk is, is er dan nog hoop dat de mensheid overleeft?

Tonke Dragt weet het prachtig uit te leggen. Het is echter wel een boek waar de lezer zijn aandacht bij moet houden. Ogen van Tijgers leest niet echt makkelijk, maar het is interessant en blijft boeien. Tonke Dragt heeft in dit boek een erg beeldende schrijfstijl. Je moet als jeugdige lezer echt diep doordenken om dit te begrijpen. Als volwassene pik je het eerder op, maar het is een jeugdboek...  Wat het ook ingewikkelder maakt zijn de gedachten van de personages, die lopen door de dialogen en situatiebeschrijvingen heen, maar zijn dan wel cursief gedrukt.

Het leuke is ook dat Tonke Dragt in 1982 toch al veel inzicht had in de toekomst. Ze heeft het over 3D TV; elektrische auto's en 'big brother'-praktijken die de mensen in de gaten houden. Tegenwoordig is dat er allemaal al. Wij zijn een computergestuurde maatschappij aan het worden. Ze heeft het over vidifoons, wij noemen dat nu face-time. Daarbij komt ook dat Tonke Dragt verrassend open minded is als je naar het 'liefdesverhaal' van Jock en Anna kijkt.

Er is in Ogen van Tijgers een diepe ondertoon van nostalgie en verlies. Dit maakt dat het verhaal toch ook een beetje ouderwets aanvoelt en niet helemaal als science fiction. We weten uit interviews met Tonke Dragt, dat ze haar heimwee naar de oerwouden van Indonesië, waar zij haar jeugd heeft doorgebracht, in Torenhoog en Mijlen breed en in Ogen van Tijgers heeft verweven. In het verstedelijkte Nederland zijn geen oerwouden meer en er lopen geen wilde tijgers rond.

Je kunt Ogen van Tijgers heel goed los lezen van Torenhoog en Mijlen breed. Maar het is wel een extra toevoeging aan Ogen van Tijgers als je beiden leest. Je begrijpt de beschreven Aardse maatschappij beter en de angst van de Wereldregering om de controle te verliezen. Je begrijpt het conflict van Jock beter en zijn angsten.

Tonke Dragt, inmiddels een dame in de negentig, maar met nog steeds een scherp verstand, is voor de huidige jeugdige generatie een ouderwetse schrijfster. Ze houdt van structuur en systematiek in haar verhalen. Haar verhalen zijn echter wel een feest van fantasie; klassieke figuren; eer en glorie, spanning en emoties. Maar ook van science fiction en sociale betrokkenheid. Tonke Dragt heeft zich nooit iets van moderne hypes aangetrokken. Neen, haar verhalen zijn zogenaamd ouderwets avonturen verhalen of juist filosofische toekomstverhalen over  verzonnen werelden en de normen en waarden zijn prachtig verweven in het verhaal, waardoor kinderen én volwassenen het toch wel meekrijgen op een soepele manier. En persoonlijk vind ik dat heerlijk verfrissend!

Haar boeken zijn zo mooi en haar schrijftrant is zo pakkend, dat ook volwassenen haar boeken graag lezen. En volwassenen zoals ik, die opgegroeid zijn met de boeken van Tonke Dragt lezen deze tot op heden steeds weer, met nog even veel plezier.  

Toch is Ogen van Tijgers voor mij een van Tonke Dragts wat mindere boeken, als ik het zo kan zeggen, omdat het meer de psychologische kant uit gaat en niet echt een thriller of avonturenroman is en vanwege het taalgebruik en de gedachteflitsen die overal doorheen lopen is Ogen van Tijgers daarom moeilijker voor jeugdige lezers. Ik geef Ogen van Tijgers derhalve 4 hartjes.

Recensie: Ogen van Tijgers - Tonke Dragt