De ogen van de astronoom - Adam Ehrlich Sachs RECENSIE

Recensie: De ogen van de astronoom - Adam Ehrlich Sachs

Wetenschapper Gottfried Leibniz reist naar de Boheemse bergen om daar de bijzondere astronoom te ontmoeten die als enige een zonsverduistering op 30 juni 1666 heeft voorspeld. Leibniz komt aan, enkele uren voor de zonsverduistering zich voltrekt, en komt tot de ontdekking dat de astronoom werkelijk blind is en zelfs geen ogen hééft. Hoe kan het dat deze man zijn dagen wijdt aan het onderzoeken van de hemel, met lege kassen starend door de langste telescoop die ooit gebouwd is? En hoe is hij zijn ogen kwijtgeraakt?

Een bizarre korte inhoud, passend bij een bizarre roman. De ogen van de astronoom stipt heel veel thema's aan en die zijn vaak filosofisch of wetenschappelijk van aard. Het is wel belangrijk om te beseffen, voor je aan dit boek begint, dat het geen doorsnee boek is. Niet qua stijl én niet qua inhoud. Met name de elementen van het boek die het naar het magisch realisme laten neigen, zullen sommige lezers volledig afstoten óf aantrekken. Denk maar aan de lege oogkassen van de astronoom en het feit dat hij desondanks alles lijkt te kunnen zien.

In het volgende stukje tekst is te zien wat voor een kunstenaar met woorden auteur Adam Ehrlich Sachs is. Hij verweeft bepaalde woorden meerdere malen doorheen één zin en creëert zo een ietwat onwerkelijk gevoel tijdens het lezen. Om alle kunststukjes volledig te doorgronden heb je meerdere lezingen nodig van éénzelfde zin. Echte taalliefhebbers zullen om deze reden echt kunnen smullen van De ogen van de astronoom.

"Dat was geen onverdeeld gunstige bezigheid, besefte hij, en terwijl hij de nevelige delen van zijn leven tot afzonderlijke en niet te onderscheiden stukjes en beetjes herleidde, net zoals hij de nevelige delen van de hemel tot afzonderlijke en niet van elkaar te onderscheiden sterren herleidde, besefte hij zelfs dat het een onverdeeld kwalijke bezigheid was."

Toch heeft een schrijfstijl als die van Adam Ehrlich Sachs ook grote nadelen. Voor de wat minder fanatieke lezers onder ons, zal het een hele toer zijn om de verhaallijn van De ogen van de astronoom op te vissen uit alle taalkunstwerken. Als je een boek leest om het verhaal, dan irriteert het soms mateloos als net dát niet genoeg vordert.
Sommige zinnen blijven voor je gevoel eindeloos doorgaan en daardoor krijg je het gevoel dat er per pagina gewoon te weinig leestekens gebruikt zijn, en dan voornamelijk punten. Het vertelsel krijgt daardoor ook een overhaast gevoel. Net zoals een kind dat erg opgewonden een verhaal wil vertellen en vergeet adem te halen tussendoor.

Eigenlijk overbrugt het hele verhaal maar drie uren in het leven van Leibniz en de astronoom, maar wordt er gebruik gemaakt van heel veel flashbacks om de geschiedenis van de astronoom uit te diepen. Over de verteller van het verhaal, Leibniz, kom je als lezer maar met mondjesmaat wat te weten, terwijl het hele leven van de astronoom de revue passeert. Net zoals Leibniz, heb je als lezer moeite om alles te geloven wat de astronoom vertelt. Is het werkelijk zo gegaan in zijn leven? Of verzint hij er af en toe wat zaken bij? De geloofwaardigheid van het hoofdpersonage is dus ver te zoeken, maar toch geldt dat niet voor de geloofwaardigheid van het hele boek. Net omdat het allemaal zo onwerkelijk is, lijkt De ogen van de astronoom als geheel volledig te kloppen.

Om alles wat Adam Ehrlich Sachs neergepend heeft te begrijpen, kan je als lezer uren bepaalde gebeurtenissen en figuren die aangestipt worden in het verhaal gaan opsnorren via Google. De belangrijkste vraagstukken in het Europa van de zeventiende eeuw komen aan bod en zo geeft De ogen van de astronoom een kleine inkijk in een stukje van de maatschappij van die tijd.

Is het hoofdpersonage, de astronoom, een halvegare of bezit hij een buitengewoon vernuft? Als lezer word je heen en weer geworpen tussen deze twee uitersten. De waarheid? Doet die ertoe?
Het is vooral de bedoeling dat je geniet van de stijl en de blik die het boek biedt op de samenleving, want anders zal het verhaal voornamelijk warrig en hoogdravend overkomen.  Wat natuurlijk een weerspiegeling is van de astronoom zijn denken. Toch zullen niet-doorwinterde literatuurlezers hun tanden volledig stukbijten op De ogen van de astronoom en richt Adam Ehrlich Sachs zich op die manier wel op een zeer beperkt publiek...

Recensie: De ogen van de astronoom - Adam Ehrlich Sachs