Benedendeks - Sophie Hardcastle RECENSIE

Recensie: Benedendeks - Sophie Hardcastle

Olivia leert de zeeman Mac kennen als ze dronken op zijn boot belandt en er ontstaat een innige vriendschap tussen haar, Mac, en zijn vriendin Maggie. Ze krijgt zeebenen door hen en werkt in de jaren die op de ontmoeting volgen op verschillende jachten. Wanneer ze meevaart met een groep jonge mannen, dringt één van hen zich aan haar op en dat geeft haar een enorm gevoel van machteloosheid. Lange tijd associeert ze alles wat met water te maken heeft met het voorval en probeert ze het verscheurende gevoel te verwerken. 

Sophie Hardcastle verwerkt in Benedendeks een persoonlijk trauma. Het is geen autobiografie, maar de roman bevat wel autobiografische elementen. Dat wetende, maakt het thema natuurlijk erg veel indruk en kijk je er als lezer toch net anders tegenaan. In een tijdperk waarin #metoo overal op lijkt te duiken, voelt een roman als deze erg actueel aan. Toch gebruikt Hardcastle ook mythologische verwijzingen en daarmee is Benedendeks gewoon een boek van alle tijden. Poseidon die de mooie Medusa verkracht in een tempel van Athena, waarna de boze godin haar vervloekt met een haardos vol slangen. Dat het mooie meisje, Medusa, er geen schuld aan had, dáár hebben de goden geen boodschap aan. En daarmee is de parallel ook getrokken naar de situatie van Olivia, waar de kapitein een passende straf voor haar vindt als hij het te weten komt dat zijn schip bezoedeld is. 

Benedendeks is een mooi vormgegeven, maar complexe roman. De inleiding duurt vrij lang en dient om het kernmoment van het verhaal goed te plaatsen. Toch zit je als lezer ook op hete kolen tot het eigenlijke losbarsten en ook al is het mooi om een beeld te krijgen van Olivia, toch leer je het meeste in het tweede deel van het verhaal over haar. Daarin probeert ze hetgeen haar is overkomen een plaats te geven, maar dat gaat moeizaam. Waarom heeft ze niet gegild toen het gebeurde? Dan was iemand haar misschien komen helpen.  

De hoeveelheid aan thema's die worden aangestipt is overweldigend. Vriendschap, liefde, coming-of-age, een moeilijke relatie tussen vader en dochter, seksueel grensoverschrijdend gedrag, kunst, feminisme en op het einde nog een stukje klimaatbewustzijn... de lijst lijkt eindeloos. Deze themabom in combinatie met de sprongen in de tijd die we telkens maken, zorgt er wel voor dat het als lezer niet altijd makkelijk is om voldoende focus te behouden. Tel daar ook nog eens de wisselende schrijfstijl van Sophie Hardcastle bij op, dan krijg je af en toe het gevoel dat je in een sloep bent gevallen die op drift is geraakt. Misschien is dat net het gevoel dat de auteur wil overbrengen om de inhoud meer impact te geven, maar het voelt niet altijd even fijn. 

Hardcastle probeert Benedendeks door middel van haar taalgebruik tempowisselingen mee te geven. Op de rauwe, pijnlijke momenten schrijft ze in verkapte zinnen die de lezer in verwarring brengen. Ze wisselt deze passages af met rustigere schrijfstijl. Korte zinnen met veel vermeldingen van kleur staan wel steeds centraal. Olivia heeft een vorm van synesthesie waarbij de prikkels die haar zintuigen opvangen, worden gekoppeld aan een kleur. Toch is de stijl nergens eenvoudig te noemen. Steeds duiken er zinnen op die een extreme vorm van beeldspraak bevatten, die niet altijd lijkt te passen binnen het gekozen moment. De keuzes zullen voor vertaler Monique ter Berg niet altijd makkelijk geweest zijn.  

Benedendeks heeft heel veel potentie en leest grotendeels erg vlot, maar er zitten toch genoeg moeilijk te plaatsen en daardoor wat overbodig aanvoelende scènes in die de rauwe, sprekende momenten wat tenietdoen. Hardcastle doet op sommige momenten te veel haar best om bijzonder te zijn, waardoor het wat geforceerd aanvoelt. Het blijft een belangrijk thema dat ze centraal plaatst en meer nog dan het eigenlijke grensoverschrijdende gedrag is de reactie erop vanuit de omgeving uiterst pijnlijk en confronterend. Je eigenwaarde die wordt vlakgemaakt met de grond en de interne barsten die dat veroorzaakt zijn moeilijk weer te lijmen.

Recensie: Benedendeks - Sophie Hardcastle