De reparatie van de wereld - Slobodan Snajder RECENSIE

Recensie: De reparatie van de wereld - Slobodan Snajder

Slobodan Snajder schrijft historische roman van allure

Met De reparatie van de wereld springt Slobodan Snajder (1948) als geliefd schrijver over de grenzen van zijn geboorteland Kroatië. Inspirerende literatuur, waarvoor je de tijd moet nemen om ze tot je te nemen. Van Duitsland naar Duitsland. Korter kun je het niet maken. In de 18e eeuw ontvlucht de jonge Georg Kemp de Duitse honger om een avontuurlijke tocht naar Transsylvanië te maken. Hij denkt er melk en honing te vinden. Acht generaties later maakt een nazaat de reis in omgekeerde richting.

Het verhaal spitst zich toe op de Tweede Wereldoorlog. Daarin raken Volksduitsers als Kemp in het nauw. De nazi’s beschouwen ze als tweederangs landgenoten die alleen goed zijn om het leger te dienen. Maar tegelijkertijd probeert Rusland hen warm te naken voor hun zaak..

De jonge Georg komt als korporaal bij de Waffen SS, waarmee hij in Polen, dan de aars van de wereld, helse gevechten voert. Het druist allemaal in tegen zijn dromerige aard. Hij deserteert, valt in de handen van tegenstrijdige Poolse legers en keert terug naar het Joegoslavië van Tito. Daar ontmoet hij Vera, een Kroatische communiste. Ze trouwen, maar het huwelijk is een kort leven beschoren. De ideologieën lopen te sterk uiteen.

Bijzonder is de wijze waarop Snajder het verhaal tot de lezer laat komen. Deels opgedist door de zoon van Georg en Vera, die als ongeborene voortdurend vreest niet op de wereld te zullen komen. Bijzonder ook door de vergelijking met het gedrag van de dieren, met name de ratten. Steeds in de historie de Rattenvanger die de massa inpakt met zijn vernietigingsdrang.

Zeker, de tragiek in deze familiesaga is leidend. Vermengd evenwel met milde spot. Stevige scheuten humor. Georg die geen moeite heeft om zich in te voegen bij een leger met moslims, omdat hij zo al het karige varkensvlees voor zichzelf heeft. Hoewel Georg stevig naar de fles grijpt is er af en toe iemand die hem daarin in zulke mate overtreft dat hij gestraft wordt met het verbannen uit de roman.

Mooie voorbeelden van spitsvondigheid, zoals boeren die een zolder vol met Joden  hebben, maar speurhonden op het verkeerde spoor brengen door rondom de hoeve petroleum te strooien, wat de reuk blokkeert. Bijzonder de ideologische verschillen tussen Kemp en een Joodse medestrijder. De variatie in stijlen, het verspringen van de ene naar de andere verteller, vergt veel inlevingsvermogen. Pas dan ontdek je de literaire flonkering en ontdek je de fameuze gave van het woord in volle omvang. Een verhaal dat vooral helder maakt dat heden en toekomst nooit los staan van het verleden, van de jeugd waarin de mens wordt gevormd. Studie, wil en toeval moeten er mee handelen.

Recensie: De reparatie van de wereld - Slobodan Snajder