Klara en de zon - Kazuo Ishiguro RECENSIE

Recensie: Klara en de zon - Kazuo Ishiguro

In de huidige maatschappij is het heel normaal om een KV - kunstmatige vriend - aan je zijde te hebben. Klara is zo'n robot. Ze staat met Rosa in de etalage om met hun waarnemingsvermogen en speciale specificaties indruk op kopers te maken. Op een dag trekt Klara de aandacht van Josie; een meisje die Klara dolgraag mee naar huis wil nemen als haar beste vriendin, alleen haar moeder keurt het niet goed.  Als Rosa verkocht wordt, blijft Klara alleen achter. De technologie staat niet stil en er komen nieuwe KV's uit met modernere snufjes die haar plaats in de etalage innemen. De tijd verstrijkt en verdwijnt Klara naar de gangpaden terwijl ze het meisje maar niet uit haar hoofd kan zetten. Dan staan Josie en haar moeder ineens in de winkel, op zoek naar Klara...

Kazuo Ishiguro weet op een huiveringwekkende manier indruk te maken. Klara en de zon bevat een onderwerp dat idealistisch is, maar tegelijkertijd angstaanjagend oprecht. Het is bijzonder dat een kunstmatig voorwerp zoveel emotie weet los te wrikken. Haar waarnemingen en mentaliteit zijn op een bepaalde manier heel menselijk en dit wekt vanzelfsprekend empathie op. Ze vervult haar functie door naar het gedrag van mensen te kijken en deze op de juiste wijze te interpreteren. Er wordt van haar verwacht dat ze Josie op de meest mogelijke manieren zal bijstaan, maar op hetzelfde moment wordt er geen rekening gehouden met het feit dat ze een robot is die nog moet leren. Deze dilemma's leveren in wezen een karikatuur naar de huidige samenleving. 

Het beloop van de vertelling is totaal niet spannend te noemen en eigenlijk zelfs incidenteel saai. Toch is Klara en de zon, dankzij de originele denkwijze van de auteur, geen moment kleurloos. Ishiguro fleurt de hedendaagse wereld op door vooruitziende snufjes toe te voegen. Er is grote nieuwsgierigheid naar de wereld van Klara. Haar levensfase is gelijk met die van een jonger persoon en doordat zij haar verhaal vertelt, is de schrijfstijl simpel. Misschien neigt het zelfs wel naar het kinderlijke. Toch is nergens storend, want doordat niet alles meteen duidelijk is, blijft de interesse uitgemeten door het gehele boek. De uitleg is behouden en komt stapsgewijs tevoorschijn. 

Hoewel Klara de absolute ster van het boek is, draagt zij het toch niet alleen. Er zijn personages die in eerste instantie weinig aandragen, maar toch een flinke stempel achterlaten. Klara en de zon schetst gebeurtenissen waarbij het gedrag van de mensen vraagtekens oplevert. In de meeste gevallen zijn hier externe vermogens bij aanwezig, zoals Josies moeder of mensen uit haar vriendengroep.  Klara's programmering ziet deze momenten voorbijgaan, terwijl haar intelligente controle toch iets anders wil: iets humaner. Het zorgt voor een flinterdunne scheidingslijn tussen fantasie en werkelijkheid.

De Japanse auteur koppelt elementen uit verschillende genres en daardoor is het lastig om het boek in een bepaalde categorie te plaatsen. De kracht om nieuwe details in een bestaande wereld te schikken is echter doortastend en doeltreffend. Het maakt van Klara en de zon een doortastend en inventief boek.

Recensie: Klara en de zon - Kazuo Ishiguro