Dingen die je meeneemt op reis - Aroa Moreno Durán RECENSIE

Recensie: Dingen die je meeneemt op reis - Aroa Moreno Durán

Wat je achterlaat weegt minstens net zo zwaar als wat je meeneemt op reis

Aroa Moreno Durán (Madrid, 1981) is journalist en schrijver. Ze publiceerde biografieën van Frida Kahlo en Federico García Lorca. Haar romandebuut, La hija del comunista, verscheen in 2017 en werd bekroond met de Premio El Ojo Crítico voor beste fictie van het jaar. Inmiddels is de roman in zeven landen in vertaling verschenen. Corrie Rasink verzorgde de Nederlandse vertaling. Dingen die je meeneemt op reis verscheen in maart 2021 bij Querido.

Oost-Berlijn, begin jaren zestig van de vorige eeuw: alles is grijs en grauw. Overal hangt de lucht van kool en armoede. Lange wandelingen om aan brood en eieren te komen. Een bedompte, kleine, eeuwig vochtige en koude woonruimte. Maar Katia's familie klaagt niet. Men lijkt zelfs niet ontevreden, men heeft zich aangepast. Katia, de hoofdpersoon van de roman, en haar jongere zusje Martina weten niet beter. Katia's vader die in de Spaanse Burgeroorlog tegen dictator Franco vocht, vluchtte uit Spanje naar de DDR in de hoop daar het zo vurig door hem gewenste communisme te vinden. Over het Spaanse verleden van de ouders wordt niet meer gesproken: dat is hermetisch opgeborgen in de koffer onder het bed van de ouders, verboden terrein voor de meisjes.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Katia, die na een aantal ontmoetingen met de West-Duitse Johannes door hem overgehaald wordt naar het westen te vluchten. "Ik kom en ga wanneer ik wil. Ja, want jij komt van de andere kant, viel ik hem in de rede."

Van een communistisch land waar iedereen zich had aan te passen, is Katia door haar huwelijk met Johannes terechtgekomen in een omgeving en bij een familie, waar even goed strikte regels gelden en waar men van alles wegkijkt. Opnieuw moet zij zich aanpassen, wat nu nog minder gemakkelijk is. Daarbij kan Johannes haar niet geven wat zij achtergelaten heeft. De muur die haar als Ossie scheidde van de andere kant staat nog steeds tussen haar en de mensen in het westen, tussen haar en Johannes. Maar nu staat hij ook tussen haar en haar familie in Oost-Berlijn. Dat wordt haar eens te meer duidelijk wanneer haar zus haar belt met de mededeling dat haar vader gestorven is en meteen ophangt. "Papa is overleden. Ze gaf alleen maar dat bericht door, waardoor ik als een steen in een dicht moeras wegzonk, in een voor altijd somber, duister en verward hoofd."

Enige jaren na het vallen van de Muur en de ontbinding van haar huwelijk gaat Katia op zoek naar haar verleden: uit de documenten die haar zus haar als het ware in het gezicht smijt, blijkt dat haar familie het leed is toegebracht waarvoor zij al vreesde: "Ze sluit haar ogen en heeft het gevoel dat ze flauw gaat vallen. Eigenlijk wil ze ook flauwvallen, en dat er iemand komt die haar zegt dat er niets aan de hand is. Dat al haar familieleden gezond en wel zijn en dat zij, Katia, nergens schuld aan heeft, ze niet heeft verwond, ze niet heeft gedood."

Durán bedient zich in Dingen die je meeneemt op reis van een prettig leesbaar en tegelijk goed verzorgd proza. Haar woorden zijn weloverwogen gekozen; ook de woorden die niet gezegd woorden, spreken boekdelen. Mooi zijn eveneens de vergelijkingen die zij spaarzaam gebruikt.

Het is knap dat Durán, een jonge vrouw, die niet in die periode geleefd heeft, zó goed de sfeer weet te treffen van de twee periodes waarover zij schrijft, van Oost-Berlijn en van West-Duitsland van die tijd. Wie na 1950 in Oost-Berlijn of Oost-Duitsland was, of in het na-oorlogse West-Duitsland, zal dit zeker beamen.

Hoewel Dingen die je meeneemt op reis nu niet bepaald een boek is dat je een blij gevoel zal geven, laat dit debuut van de Spaanse Aroa Moreno Durán een diepgaande indruk op je achter.

Een naam die we zeker moeten onthouden!

Recensie: Dingen die je meeneemt op reis - Aroa Moreno Durán