De stilte - Don Delillo RECENSIE

Recensie: De stilte - Don Delillo

Wanneer de wereld getroffen wordt door een onverklaarbare ramp en alle technologie uitvalt, komen vijf vrienden met elkaar in gesprek. Ze zitten samen in een klein appartement en ervaren een grote onrust door de onzekerheid van de situatie. Ze bespreken in de tussentijd uiteenlopende thema's die gaan van Einstein tot football en die voor elk van hen onderdeel zijn van hun mens-zijn.  

'We hoeven alleen maar onze situatie in ogenschouw te nemen,' zegt hij. 'Wat er ook gebeurt in het heelal, we zijn nog steeds mensen, de menselijk scherven van een beschaving.' 

De stijl van Don Delillo is sober en verfijnd, maar niet makkelijk. Je moet de zinnen ontleden en laten bezinken, en dan eventueel nog een keer lezen. De zinsstructuur is eenvoudig gehouden, maar het woordgebruik voelt vrij verheven aan. Delillo speelt op deze manier met het gevoel van de lezer in De stilte. Er ontstaat een bevreemdende sfeer, waarin je niet meer weet wat realiteit is en wat zich in de fantasie afspeelt van de hoofdpersonages. Je moet er als lezer wel van houden, het gevoel dat je zomaar de weg kan kwijtraken in een verhaal. Delillo biedt daar ook geen enkele houvast in aan. De stilte is een erg kort verhaal en na het lezen weet je eigenlijk niet goed wat je precies hebt gelezen. Wat wou de auteur ons duidelijk maken?  

De gebeurtenissen in het appartement staan in fel contrast met hetgeen wat er aan de hand is in de wereld buiten het appartement. Binnen heerst er rust en buiten neemt de chaos toe. Toch heeft de uitval van alle technologie bijzonder veel effect op de vijf hoofdpersonages, maar je ziet vooral wat het met hun mentale status doet. Heel terecht, want dat is een goede afspiegeling van hoe afhankelijk we als mens geworden zijn van al onze 'gadgets'. In ruil voor de dagelijkse bezigheden komt er een gesprek tussen de vijf waarin existentiële vraagstukken aan bod komen. Deze onderwerpen worden niet uitgediept, maar worden aangestipt door één personage waarna er eigenlijk geen interactie plaatsvindt. Op die manier is het meer een soort mijmering en krijgt ook de eenzaamheid en afzondering van de personages vorm.  

'De wereld is alles, het individu niets.' 

De personages in De stilte zijn daarbovenop ook nog eens erg bijzonder. Ze lijken afgesloten van de werkelijkheid en of dat nu komt door het trauma wat ze ondergaan en de bijhorende shock, of dat het gewoon hun karakters zijn, dat is moeilijk te peilen tijdens het lezen. Je weet als lezer bijzonder weinig van hen af en met wat je weet kan je onmogelijk een compleet beeld van de karakters krijgen. Het zijn een soort poppen die fantastische zinnen uitbraken, maar zich voor de rest in een holle ruimte bewegen. Wat ook wel weer iets heel speciaals heeft, maar waar je toch met een ongemakkelijk gevoel naar blijft kijken als een soort buitenstaander.  

De stilte is te kort en te surreëel om een goede binding mee krijgen. Er blijven te veel vraagtekens hangen en de personages komen te vreemd over om je mee te kunnen identificeren. Jammer wel, want de opzet van het verhaal is erg interessant en er is nergens enige twijfel te bespeuren dat Delillo niet kan schrijven. Toch vormen enkel prachtige zinnen niet genoeg basis om een beklijvende, begrijpbare roman te verwezenlijken.

Recensie: De stilte - Don Delillo