Het geknetter in de sterren - Jón Kalman Stefánsson RECENSIE

Recensie: Het geknetter in de sterren - Jón Kalman Stefánsson 

Wanneer op een dag een vreemde vrouw uit de slaapkamer van zijn vader komt, weet de jongen niet goed wat hij daar mee moet. Na het overlijden van zijn moeder is de wereld een stuk beangstigender geworden en nu verschijnt er dus een stiefmoeder ten tonele.
Als volwassen man kijkt hij terug op zijn kindertijd, en combineert hij dat met het levensverhaal van zijn overgrootvader. Een man met een permanente onrust, wat een turbulent leven als gevolg had. 

Jón Kalman Stefánsson wisselt in Het geknetter in de sterren twee verhaallijnen met elkaar af. Beide spelen ze zich in het verleden af, maar waar de ene de kindertijd van de verteller behelst, vindt de andere drie generaties eerder plaats. De variatie houdt het interessant en creëert een soort spanning tijdens het lezen. Je wil steeds meer weten over beide verhaallijnen. Jammer genoeg komen ze niet echt samen of wordt het 'nut' niet aangegeven van precies deze combinatie. Dat is natuurlijk geen noodzaak en het blijven twee mooie verhalen, die verbonden zijn door de familiebanden, maar het zorgt wel voor een stukje onduidelijkheid. Je blijft met vragen zitten na het dichtslaan van het boek. 

Het geknetter in de sterren heeft een naamloos hoofdpersonage, de volwassen man die terugkijkt op zijn kindertijd. Door die anonimiteit krijgt het verhaal iets bevreemdend en dat zorgt voor een bepaalde afstand. Toch kan je net door diezelfde afstand ook met een objectieve blik naar het vertelde kijken als lezer. De focus ligt op wat de personages wel of niet doen, en wat het doel van hun acties is. Dat is duidelijker in de verhaallijn van de overgrootvader dan in die van de jongen.  

De verhaallijn van de jongen herbergt sowieso een ander gevoel dan die van de overgrootvader. Het verlies van moeder is in elke porie van dat verhaal waar te nemen. Alles is als het ware overtrokken door een donkere, grijze sluier, waar ook het hoofdpersonage moeilijk onder vandaan komt. Als hij er wel onder vandaan komt, dan roept dat angst op en die angst probeert hij te lijf te gaan door zijn speelgoedsoldaten in te zetten. Heel erg mooi als symboliek is dat wel, want de soldaten beschermen hem, voeren de oorlog met de buitenwereld voor hem. Je hebt ook het gevoel dat de soldaten een steeds kleinere rol gaan spelen in het verhaal, naarmate de jongen zich steeds beter aanpast aan de nieuwe situatie.  

Jón Kalman Stefánsson's beschrijvingen zijn ontzettend beeldend. De vergelijkingen die hij maakt in Het geknetter in de sterren roepen onmiddellijk associaties op tijdens het lezen en dat maakt de roman erg dynamisch. De auteur leunt ook qua inhoud sterk op de verbeelding van de lezer. Het is namelijk niet steeds duidelijk of alles wat verteld wordt waargebeurd is, of dat de gaten deels ook opgevuld zijn door de fantasie van de verteller. De stijl van de auteur is zo mooi, melancholisch en toch grappig. Het is bijna niet aan te wijzen hoe hij het doet, maar het komt deels door het gebruik van de onrust die in de overgrootvader zit en hem de meest vreemde dingen laat doen en deels door de onschuld van de jongen en wat dat met die zijn gedachten doet. Daarbovenop komt het taalgevoel dat de auteur aan de dag legt. De zinnen in Het geknetter in de sterren voeren een soort traagheid in zich mee, die het zware gevoel van het verhaal versterken, maar die desondanks toch heel melodieus aanvoelen. Af en toe wil je gewoon een zin he rlezen om hem nogmaals te kunnen proeven.  

Het geknetter in de sterren is een mooie roman, met een stukje verdriet en een stukje kolder in zich. Overgrootvader is een flamboyant personage en spat van de pagina's af, en de jongen is teruggetrokken en probeert grip te krijgen op zijn leven. Twee tegengestelden, aan de hand waarvan Jón Kalman Stefánsson grote levensvraagstukken als trouw en rouw probeert vorm te geven. 

Recensie: Het geknetter in de sterren - Jón Kalman Stefánsson