Het lied van de goden - Reggie Baay RECENSIE

Recensie: Het lied van de goden - Reggie Baay

In het achttiende eeuwse Nederlands-Indië maakten de Nederlandse 'blanke' mannen de dienst uit in Batavia. Het was niet ongewoon om in je huishouden en op de plantages slaven voor je te laten werken. Flora van Makassar is een vrij meisje van Wadja, tot ze op jonge leeftijd wordt ontvoerd en verkocht als slaaf. Ze zal vanaf dat moment nooit meer vrij zijn en leert snel dat de blankje poetés geen goeds in de zin hebben met haar en haar mede lotgenoten. Ze wordt gebruikt en wanneer ze niet langer nodig is weer verkocht aan een andere eigenaar. Tot ze uiteindelijk door een VOC-koopman meegenomen wordt naar de Republiek. De regent Joachim van der Elst bevindt zich in de Republiek en schrijft in zijn brieven aan zijn zoon in Batavia hoe hij met handel geld hoopt te verdienen en dat hij veel in contact staat met een andere zeer belangrijke man. Op een gegeven moment kruisen de paden van Van de Elst en Flora, wat tot hun beider ondergang leidt.

Het verhaal van Flora van Makassar wordt in Het lied van de goden verteld en is losjes gebaseerd op waargebeurde verhalen en feiten. Reggie Baay weet deze Indische slaaf een stem te geven en schijnt daarmee licht op een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis in de Oost. Slaven zoals Flora werden niet gezien als mens, maar veracht en misbruikt. Hun enige misdaad was dat ze een andere huidskleur hadden dan de westerse blanke kolonisten, en een ander geloof. En terwijl deze westerlingen zich verscholen achter de wil van God, worden veel inlanders hun waardigheid en vrijheid afgenomen. Baay zet in Het lied der goden de beleving van de tot slaaf gemaakte Flora en die van regent Joachim van der Elst lijnrecht tegenover elkaar. Dit versterkt het vertekende beeld dat de twee, die elk hun eigen volk vertegenwoordigt, van elkaar hebben en ook door handelen wordt gecreëerd.

Opmerkelijk aan Het lied van de goden is de stijl waarin de twee verhalen worden verteld. Flora schrijft haar levensverhaal op papier, in de hoop dat haar dochter die haar werd ontnomen dit ooit zal lezen. Ook het verhaal van Van der Elst wordt op papier gezet, maar dan als korte brieven die hij regelmatig stuurt aan zijn zoon in Batavia. Het blijft hierbij tot een eenzijdig verkeer. Gedurende het verhaal krijgt de lezer afgewisseld stukken van Flora en van Van der Elst te lezen. Dit is een wat ongebruikelijke stijl voor een roman en het kan even duren tot de lezer eraan gewend is, maar tegelijkertijd versterkt deze schrijfwijze ook de stemmen van de twee personages. Met name Flora leer je op deze manier heel goed kennen, begrijpen en aanvoelen. Het verhaal en de vreselijke dingen zie ze doormaakt, maakt dat je je erg verbonden voelt met haar lot en dat ze je ook nog een tijd bij blijft. Het kan ook eigenlijk niet anders dan dat je grote afschuw voelt voor de brieven van Van der Elst, zeker vanuit ons huidige denkbeeld. Toch moet je vooral in je achterhoofd houden dat ook hij handelde naar een voor die tijd algemeen geaccepteerde wijze, en dat tegenstanders van de slavernij destijds nog zeker in de minderheid waren. Wel wekt Baay de indruk dat hij ook bewust naar deze nare kant toeschrijft, zodat het lot van Flora versterkt wordt.

Het lied van de goden is meer dan alleen een historische roman dat aandacht vraagt voor een deel van onze minder bekende geschiedenis, het is tegelijkertijd een belangrijk thema in het boek zelf. Het lied van de goden, een lied afkomstig vanuit haar volk, biedt voor Flora houvast in de mindere en af en toe betere tijden die ze doormaakt. Het is mooi geschreven hoe zo'n lied uiteindelijk een rode draad vormt en steeds weer betekenis krijgt.

De roman Het lied van de goden is indrukwekkend, openbarend en ontzagwekkend. Een verhaal dat gelezen moet worden door de lezers die zich interesseren in deze geschiedenis, of op hun eigen manier verbonden zijn met het Indische verleden. Reggie Baay heeft, op basis van onderzoek en feiten, een mooie manier gevonden om de 'silenced voices' een stem te geven.

Recensie: Het lied van de goden - Reggie Baay