Tot de dood ons scheidt - Lionel Shriver RECENSIE

Recensie: Tot de dood ons scheidt - Lionel Shriver

"'Wacht even. Laten we duidelijk zijn.' (...) 'Je stelt voor dat we tachtig worden en dan zelfmoord plegen. Je hebt het woord niet gebruikt. Wie een dergelijk plan beraamt mag zich niet verlaten op eufemismen en omzeiling.'"

Aan schrijfster en journalist Lionel Shriver (1957) zal het niet liggen. In Tot de dood ons scheidt omzeilt zij helemaal niets, zij gaat elk eufemisme uit de weg, noemt het beestje bij de naam en neemt elke gekkigheid van onze tijd scherp onder de loep. Lionel Shriver, geboren in Amerika, woont in het Verenigd Koninkrijk. Haar roman We moeten het even over Kevin hebben (We need to talk about Kevin) werd bekroond met de Orange Prize for Fiction in 2005.

In Tot de dood ons scheidt onderwerpt zij alle mogelijke onderwerpen die de laatste jaren in Groot-Brittannië, in Europa en overal in de wereld spelen, aan haar kritische blik.

Om onderwerpen als de National Health Service, Brexit, de Corona-pandemie, de stroom aan migranten, de vergrijzing en het klimaat van alle kanten te belichten heeft zij gekozen voor een setting en personages die zo'n beetje de Engelse middenmoot vertegenwoordigen, wat garant staat voor aardige discussies binnenskamers.

Hoofdpersonages in Tot de dood ons scheidt Kay en Cyril zijn vijftigers. Ze hebben een aardig huis en hun drie volwassen kinderen hebben hun eigen leven. Kay en Cyril werken in de gezondheidszorg, Cyril als huisarts. Hierdoor kan hij gemakkelijk aan de nodige middelen komen om zichzelf en zijn vrouw van een zachte, snelle dood te verzekeren. Maar waarom zou een gezond stel, gelukkig getrouwd, overwegen om op hun tachtigste zich van het leven te beroven? Een reden zou kunnen zijn dat je je familie niet opzadelt met de jarenlange verzorging van een demente ouder.

In deze vlot geschreven, humoristische roman met vele scherpe kantjes toont Shriver ons het schrikbeeld van een jarenlange verzorging van een ouder die zo dement is als een deur en daarbij ook nog vreselijk onhebbelijk. Vijftien jaar lang zorgen Kay en haar moeder voor haar demente vader. Wanneer ook haar moeder aan het dementeren slaat, is Kay 'om' en gaat akkoord met Cyrils voorstel.

De roman gaat vlot van start, heeft een lekker tempo en een zekere spanning, omdat je als lezer benieuwd bent of het echtpaar op de gedenkwaardige dag van 29 maart 2020 het zwarte doosje met de pillen uit de koelkast zal halen of niet. Op pagina 97 (van de 336) volgt een verrassende ontknoping. De overige pagina's gebruikt Lionel Shriver om nog twaalf andere mogelijke versies te laten zien, waarvan het beginpunt ergens ligt tussen het vijftigste en tachtigste levensjaar van het echtpaar. In deze versies gaat de schrijfster helemaal los: in elke nieuwe versie kunnen Kay en Cyril namelijk andere standpunten innemen met betrekking tot hun eigen exit, Brexit, Boris Johnson, Trump, migratie en dementenzorg. Het wordt een mix van serieuze gedachten, veel humor, ironie en sarcasme. Zelfs laat ze het echtpaar commentaar geven op een wijsneuzige journaliste!

Het is jammer dat Shriver al haar stokpaardjes heeft willen berijden waardoor Tot de dood ons scheidt op een bepaald punt wel wat gaat vervelen, mede doordat sommige versies tot in extremis zijn uitgewerkt.

Afgezien van deze minpuntjes heeft Shriver met deze eigentijdse roman een heerlijke parodie op de waan van de dag geschreven in goed verzorgd proza met op zijn tijd aardige beeldspraak, zoals "Ondertussen verloren de uitgesproken gelaatstrekken van haar man subtiel hun scherpte, als een renaissancebeeld van carraramarmer dat door zure regen was geërodeerd."

En dat beeld is toch wat de lezer bij blijft!

Recensie: Tot de dood ons scheidt - Lionel Shriver