Waar geen reden is - Yiyun Li RECENSIE

Recensie: Waar geen reden is - Yiyun Li

Yiyun Li werd geboren in China, maar maakte naam als schrijver en professor Creative Writing aan Princeton in de Verenigde Staten. Ze is uitgever van het literaire magazine A Public Space en schrijft veel kortverhalen. Ondertussen is ze ook aan haar derde roman toe, en de jongste twee daarvan wonnen prestigieuze prijzen, waaronder de PEN-prijs. Zo ook Waar geen reden is. Dit autobiografische werk schreef ze nadat haar tienerzoon uit het leven is gestapt. Een zeer confronterende gebeurtenis die plaatsvond kort nadat haar relaas over twee eigen zelfmoordpogingen was verschenen.

In Waar geen reden is voert Li een denkbeeldige dialoog met haar overleden zoon Nikolai. Het is de neerslag van een soort van rouwverwerking en het zoeken naar een verklaring voor de wanhoopsdaad van haar zoon. Bovendien staat de schuldvraag zeer centraal. Als ze hem vraagt of ze een goede moeder is geweest en hij daar positief op antwoord, sluit ze laconiek af met ‘maar niet goed genoeg om jou te laten blijven’.

Yiyun Li schrijft in een zeer innemende en weemoedige stijl. Ze creëert een intieme sfeer waar het onderhuids verdriet komt bovendrijven. Ze schrijft ook heel sterk associatief, waarbij een plotse opmerking de inhoud van het gesprek doet springen naar een heel ander onderwerp. Door de gesprekken krijgen we een beeld van Nikolai, die zich vooral bezighield met bakken, breien en hobo spelen. Hij was een perfectionist en die drang naar het perfecte werd hem te veel. Hij lijkt te suggereren dat het in de wereld waar hij nu is veel beter met hem gaat. Het werk is ook zeer sterk intertekstueel met heel wat impliciete en expliciete verwijzingen naar andere werken zoals Alice in Wonderland, Philip Larkin, Wallace Stevens. Ook is er een heel spel van metataal tussen de beide protagonisten. Enerzijds is er de herhaalde uitleg over de oorsprong van woorden, anderzijds de voortdurende opmerkingen over taal zelf. En dan is er nog de strijd tussen beiden over het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden en zelfstandige naamwoorden.

Yiyun Li probeert in Waar geen reden is vooral Nikolai als het ware levend te houden, hem te blijven voelen. Ondanks het behoorlijk beladen thema overheerst in het boek geen doodgraverssfeer, integendeel. Het werk is doorspekt met heel wat humor, vooral door de gevatte antwoorden die zij Nikolai toedicht. De hele dialoog stroomt over van wederzijds respect en grote liefde, maar wel met het steeds knagende gevoel van de onbeantwoorde waarom-vraag.

Waar geen reden is doorbreekt het klassieke rouwverwerkingsproces en blikt op een eigenzinnige manier terug op wat was, wat is en wat nog moet komen, zonder verdriet en pijn uit de weg te gaan. Hartverscheurend, liefdevol en grappig in een krachtig kleinood.

Recensie: Waar geen reden is - Yiyun Li