Alkibiades - Ilja Leonard Pfeijffer RECENSIE

Recensie: Alkibiades - Ilja Leonard Pfeijffer

Alkibiades is de nieuwste roman van schrijver, dichter Ilja Leonard Pfeijffer. Een zeer lijvige dubbeldikke literaire roman, die ons terugneemt naar de klassieke Griekse historie en tegelijk een waarschuwing inhoudt voor het behoud van democratie onder druk van de massa.

Alkibiades was een bestaand Grieks historisch persoon. Geboren in 450 v. Chr. in Athene als één van de nazaten van Hippocrates (de Griekse arts en grondlegger van de geneeskunde). Hij kwam dus uit een rijke vooraanstaande familie en werd ook zo opgevoed. Hij behoorde tot de ‘high society’ zeg maar. Omdat hij ook nog eens gezegend was met een uitzonderlijk knap voorkomen, was hij aantrekkelijk voor zowel mannen als vrouwen en hijzelf had er geen moeite mee om bij beide kanten zijn genoegens te halen. Als rijke jongeman ging hij om met de ‘happy few’ en was hij eerst ook een leerling van de filosoof/wijsgeer Socrates, maar hing hij daarna de sofistenbeweging aan.  Een stroming alleen weggelegd voor de rijken, die ervan uit ging dat zij eigenlijk alles weten conform de natuurwetten en die kennis ook ten gelde willen maken, door als adviseurs op te treden. Ze zijn nogal overtuigd van hun eigen gelijk. Zo ook Alkibiades. Knap, rijk, verwend en overtuigd dat hij kan doen en laten wat hij wil. Hij wordt politicus en adviseur van het stadsbestuur van Athene en verdiende ook zijn sporen als veldheer in de 2e Peloponnesische oorlog, maar al snel gaat het door zijn eigengereidheid en arrogantie helemaal mis.

Ilja Leonard Pfeijffer heeft zich gestort op het leven van een heel interessant historisch persoon. Een man die geboren werd met alle kansen en voordelen die men zich maar kan wensen, maar die het door zijn gedrag allemaal verpestte. Alkibiades leefde ook nog eens in een zeer ingewikkelde periode van de Griekse geschiedenis. Een warrige zo niet ronduit chaotische periode, waarin zoveel conflicten naar boven kwamen, dat het bijna niet meer te volgen is. Griekenland zoals we dat nu kennen was geen eenheid. Je had stadstaten. Athene en aartsvijand Sparta hadden ieder hun bondgenoten en die twee kampen vochten jaren lang tegen elkaar in de Peloponnesische oorlogen. Athene zelf had te maken met een soort burgeroorlog in de tijd van Alkibiades en ging van democratie naar dictatuur en weer heen en weer. Ondertussen speelden ook de invloeden van het Perzische rijk een grote rol. Genoeg om over te schrijven dus, maar het moet wel behapbaar blijven en daarbij gaat Ilja Leonard Pfeijffer vaak wel over de top.

Pfeijffer maakt van Alkibiades een zeer ambitieus man. Hij wil in alles de beste zijn. In zijn jeugd is hij samen met zijn vrienden, baldadig, lichtzinnig en eigenlijk losgeslagen. Socrates neemt zelfs afstand van hem. Het komt uiteindelijk in Athene tot een rechtszaak vanwege heiligschennis en Alkibiades aarzelt dan niet om te vluchten naar Sparta en daar als adviseur, Athene gewoon te verraden. Maar ook in Sparta brengt zijn lichtzinnigheid hem in de problemen en Alkibiades wisselt Sparta weer voor Athene in 411 v.Chr., waar hij als veldheer en admiraal zich weer tegen Sparta keert en wel met zo’n succes, dat Athene hem vergeeft. Vanwege diverse zeeslagen waarbij hij de overwinning behaalt, doet hij de balans in de 2e Peloponnesische oorlog in het voordeel van Athene doorslaan. Maar lang duurt dit ook weer niet en als er in 407 v.Chr. weer een schandaal is, gaat Alkibiades in vrijwillige ballingschap, samen met zijn maîtresse en hun kind. Maar zowel Athene als Sparta zijn nog niet klaar met hem en als er rond 404 v.Chr. weer een oorlog dreigt tussen die twee en de Perzen ook om de hoek komen kijken, moet Alkibiades de rekening betalen.

Pfeijffer heeft de persoon Alkibiades tot een man van vlees en bloed gemaakt en eigenlijk past zijn personage zeker bij deze huidige tijd, waarin gender zo centraal staat. Pfeijffer zet Alkibiades neer, conform de geschiedenisoverleveringen, als een androgeen type. Mooi qua uiterlijk op een vrouwelijke en mannelijke manier. Hij laat hem zeggen: “Geen man zal ooit een groot man zijn, als hij niet ook een vrouw durft te zijn.”. Hij is biseksueel, rijk en ook intelligent, maar hij heeft totaal geen geweten. Hij zal altijd doen wat goed is voor hemzelf en wat de gevolgen daarvan zijn is totaal niet belangrijk. Hij heeft een enorme eigendunk. Hij is arrogant en narcistisch. Geen aimabele man, maar wel indrukwekkend.

Van de schrijfwijze van Ilja Leonard Pfeijffer moet je houden. Hij heeft een prachtig taalgebruik. Maar als je Grand hotel Europa gelezen hebt weet je dat Pfeijffer erg breedvoerig is en zeer gedetailleerd. Hij vertelt niet alleen over het plaatsvinden van een gebeurtenis, maar gaat er tot in details dieper op in. Hoe kwam het zo? Wat zijn de gevolgen daarvan?  Wat is de link of samenhang met andere gebeurtenissen? Je moet je min-of-meer door zijn boeken heen worstelen. Niet omdat het niet pakkend en interessant is, maar omdat je door al die uitweidingen de hoofdlijnen soms kwijtraakt. Dit is ook zeker het geval met Alkibiades. Vertelt Pfeijfer het verhaal van Alkibiades of ook de hele geschiedenis van de aartsvijanden Sparta en Athene en alle historische figuren die daar dan weer bij komen kijken? Oh en daartussen door worden we ook nog getrakteerd op een uitgebreide uitleg van alle filosofische stromingen en gedachten die meespelen. Zoals hiervoor al gezegd is de historie al ingewikkeld genoeg en met de details en ook uitvoerige literaire beschrijvingen van situaties en gebeurtenissen, is het eigenlijk allemaal te veel. Veel teveel.

Toch blijft het geschiedenisliefhebbers (zoals ik) zeker intrigeren en als je jezelf voorneemt om de hoofdlijn goed in oog te houden, dan kom je er wel doorheen. Op intellectueel niveau kan je niet anders dan bewondering hebben voor de manier waarop Ilja Leonard Pfeijffer dit boek geconstrueerd heeft. Je kunt bijna niet van alleen ‘schrijven’ spreken. In 11 delen (‘boeken’) laat hij Alkibiades zelf aan het woord en met boek 12 laat hij de afsluiting over aan Timandra, de maîtresse van Alkibiades en moeder van hun dochtertje Laïs. Een uitgebreide bronvermelding volgt(zo een als ik nog zelden gezien heb), zodat het werk 943 pagina’s telt. Wat betreft vermaak en ontspanning echter moet je niet bij Pfeijffers Alkibiades zijn. Dit maakt het beoordelen van dit intense, enorme boek best moeilijk. Ik zou 5 hartjes willen geven, maar dit boek lezen is gewoon hard werken, dus ik kom toch lager uit. Ik geef Ilja Leonard Pfeijffer Alkibiades 4 hartjes.

Alkibiades - Ilja Leonard Pfeijffer