Hemel - Mieko Kawakami RECENSIE

Recensie: Hemel - Mieko Kawakami

Zanger en schrijfster Mieko Kawakami is in Japan een waar boegbeeld voor de feministische beweging. Haar internationale bestseller Borsten en eitjes betekende haar definitieve doorbraak in de rest van de wereld. Haar tweede roman in Nederlandse vertaling is Hemel. Dat boek haalde vorig jaar zelfs de shortlist van de International Booker Prize. Daarmee is haar naam definitief gemaakt.

Hemel is een pareltje dat het midden houdt tussen een filosofische roman en een high-school coming-of-age verhaal. Het 14-jarige niet bij naam genoemde hoofdpersonage is scheel en wordt daar ontzettend mee gepest. Als hij op een dag een briefje in zijn pennenzak vindt met daarop ‘Jij en ik zijn soortgenoten’, gaat hij op onderzoek uit. Hij komt al snel te weten dat het briefje van Kojima is, een meisje in zijn klas dat ook gepest wordt omdat ze stinkt en vuil is. Er ontstaat een geheime briefwisseling tussen de twee, maar op school spreken ze elkaar niet aan. De pesterijen beginnen steeds erger te worden en het zinloze geweld leidt tot zware verwondingen. De tegenstelling tussen de twee hoofdpersonages wordt duidelijk: Kojima accepteert alle pesterijen en geweld, terwijl de jongen de zinloosheid ervan in vraag stelt. Alles escaleert en het hoofdpersonage denkt aan zelfmoord, in een geweldige scène waarin hijzelf en Kojima tot het uiterste worden gedwongen en gepest, komen verschillende inzichten naar boven. Uiteindelijk laat hij zich opereren aan zijn oog en ziet het leven nu zoals het werkelijk is.

Kawakami laat in Hemel op een zeer subtiele manier filosofische vraagstukken aan bod komen. Ze doet dit niet expliciet, maar laat alles aan bod komen in dialogen. Ze is duidelijk beïnvloed door Nietzsche en zijn zoektocht naar de waarheid. Wat is goed en wat is kwaad, welke moreel kompas moet de mens volgen? Volgens Kojima heeft lijden een betekenis en geeft het zin aan het leven. Ze houdt vast aan enkele tekens zoals vuil zijn en niet meer eten, ze ziet in zijn schele oog ook een teken. In een gesprek met pester Momose begint de jongen meer en meer te twijfelen aan Kojima’s waarheid, aan haar aanvaarding en onderwerping. Misschien is alles wat we doen en ondergaan toeval ?Misschien wordt hij wel ‘toevallig’ gepest en niet omwille van zijn schele oog? Het hoofdpersonage maakt in de roman een duidelijke ontwikkeling door, terwijl de andere personages een soort van archetypes zijn die bepaalde ideeën symboliseren. Kawakami schrijft in een zeer aangename en makkelijk te volgen stijl en kan een moeilijk en controversieel onderwerp op een duidelijke en te volgen manier aan de man brengen. Hemel is te herlezen en te herlezen en zet aan tot nadenken. De eindscène waarin het hoofdpersonage voor het eerst met zijn gecorrigeerde oog de wereld ziet refereert nog eens aan Nietzsche: misschien zijn er wel verschillende waarheden bekeken door verschillende ogen.

Recensie: Hemel - Mieko Kawakami