En dan is er koffie - Hannes Meinkema RECENSIE

Recensie: En dan is er koffie - Hannes Meinkema

Op de omslag van de heruitgave van En dan is er koffie van Hannes Meinkema staat ‘De oerroman van het feminisme’, en die belofte wordt zeker waargemaakt. Het boek biedt de lezer een inkijk in het hoofd van verschillende vrouwelijke hoofdpersonen, elk met hun eigen dromen en angsten, en kaart daarmee enkele belangrijke knelpunten aan waar vrouwen in de jaren zeventig mee te maken kregen.

Rosa, een jonge lerares, zet zich af tegen de heersende normen van haar tijd en dat maakt haar niet erg geliefd bij haar collega’s. Met haar familie botert het op zijn zachtst gezegd ook niet heel goed en haar ‘vrije’ relatie met Douwe levert haar meer kopzorgen dan plezier. Ze vult haar dagen met het laten voorkomen alsof ze niets om de wereld en de mensen om haar heen geeft, maar is dat wel zo? En dan zijn er nog een aantal andere vrouwen, op de één of andere manier verbonden met Rosa, die worstelen met hun eigen sores.

En dan is er koffie is oorspronkelijk in 1976 uitgegeven, wat ervoor zorgt dat je als lezer terug in de tijd wordt geworpen. Het is, met name voor de lezers die in 1976 nog niet geboren waren, wennen aan de setting. De gewoonten en benamingen van voorwerpen kunnen af en toe heel onbekend overkomen. Voor de wat oudere lezers zal het een warm bad van herkenning vormen. In tegenstelling tot hedendaagse auteurs die over het verleden schrijven, ademt En dan is er koffie echt de sfeer van de jaren zeventig.

De vrouwen staan centraal in deze roman van Hannes Meinkema. De mannen vervullen bijrollen, maar krijgen waarde door het belang dat de vrouwen aan hen schenken. Dus het is zeker niet zo dat er amper sprake is van mannen in En dan is er koffie. Ze zijn zeer aanwezig, maar elke vrouw reageert anders op hun aanwezigheid. De beschreven vrouwen zijn allemaal erg verschillend. Rosa is de harde tante die een onverschilligheid uitademt waar anderen oncomfortabel van worden. Haar moeder, zus en de andere vrouwen die beschreven worden, bewegen zich veel meer volgens de gebaande paden. En ook weer niet. Uiteindelijk hebben ze allemaal iets waardoor ze afwijken van de geldende normen.

Hoe de vrouwen omgaan met waar het leven hen brengt, vertelt heel veel over de heersende tijdsgeest. De onderdanige vrouw hoort volgens de man achter het fornuis, en hij heeft het voor het zeggen. Hij kan zich ook alles veroorloven want de vrouw mag blij zijn dat ze met hem haar leven kan delen. Meinkema geeft de vrouwen een stem, vertelt de lezer hun onzekerheden, en vormt hen zo om tot personages van vlees en bloed. Ze toont zo ook het inwendige verzet dat leeft bij de vrouwen en de vele onderdelen waaruit ‘feminisme’ kan bestaan.

De vrouwelijke personages zijn goed uitgewerkt en het is knap hoe Meinkema dat in zo weinig woorden kan. En dan is er koffie is heel vlot leesbaar en een vrij dun boek, en toch geeft het een integer beeld van de karakters. In haar keuze van personages voelt het aan alsof ze wel voor de stereotypen heeft gekozen, maar de uitwerking zorgt er wel voor dat je dat grotendeels vergeet. En dan is er koffie misstaat niet naast bijvoorbeeld Girl, Woman, Other van Evaristo, maar is veel makkelijker te lezen en te volgen. Het is daardoor ook een fractie minder beklijvend.

En dan is er koffie is een leuk boek voor een groot doelpubliek. Het is makkelijk leesbaar en laat je even reflecteren over de positie van de vrouw in de maatschappij. Zonder al te wollig te worden, maar meer aan de hand van enkele realistische situaties.

Recensie: En dan is er koffie - Hannes Meinkema